Page 28 - Lịch sử đảng bộ Tuyên Quang 1945 - 1970

phong trào quần chúng trong và xung quanh thị xã tạm thời lắng xuống. Mặc dù
chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn song Chi bộ Mỏ than và Ban cán sự tỉnh
Tuyên Quang đã giữ vai trò quan trọng trong lịch sử của phong trào cách mạng
của tỉnh nhà – là hai tổ chức đầu tiên của Đảng được thành lập ở Tuyên Quang,
chịu trách nhiệm chỉ đạo trực tiếp phong trào quần chúng ở địa phương, đưa
phong trào đó trở thành bộ phận của lực lượng cách mạng Việt Nam, dưới sự
lãnh đạo thống nhất cảu Trung ương Đảng và trực tiếp là Xứ ủy Bắc Kỳ.

2. Phong trào Việt Minh phát triển rầm rộ. Quá trình chuẩn bị lực
lượng tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền

Trong khi phong trào đấu tranh của công nhân Mỏ than và các tầng lớp
nhân dân lao động xung quanh thị xã bị khủng bố nặng nề và mất phương hướng
hoạt động, thì ở những vùng xa xôi, hẻo lánh, lực lượng Cứu quốc quân và Việt
Nam tuyên truyền giải phóng quân đã đẩy mạnh hoạt động, mở rộng cơ sở,
chuẩn bị mọi mặt, đón thời cơ tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền.

Cuối năm 1942, Cứu quốc quân đã xây dựng cơ sở Việt Minh tại các
huyện: Đinh Hóa, Phú Lương, Chợ Chu ( Thái Nguyên ) và Sơn Dương, Yên
Sơn, Chiêm Hóa ( Tuyên Quang ), song phong trào vẫn bị hạn chế trong từng
vùng nhỏ hẹp, Cứu quốc quân vẫn chưa bắt liên lạc được Xứ ủy và căn cứ Võ
Nhai nên rất lúng túng. Biết tin đại bộ phận Cứu quốc quân II hiện ở Bản Khiếc
(Bố Cục – Trung Quốc), tháng 10-1942, lãnh đạo đội Cứu quốc quân ở Tuyên
Quang đã cử người về xuôi bắt liên lạc với Xứ ủy và sang biên giới xin chỉ thị
cấp trên. Tháng 12-1942, hai đồng chí Nhất Quý và Phương Cương đã gặp được
Ban chỉ huy Cứu quốc quân ở Khẻo Mèo (Bố Cục – Trung Quốc).
Tháng 1-1943, một cuộc họp giữa Trung ương Đảng, liên tỉnh ủy Cao-
Bắc- Lạng và chỉ huy Cứu quốc quân được tổ chức, quyết định: Giữ vững vùng
biên giới, đánh thông đường từ đó về Bình Gia, Bắc Sơn, Võ Nhai; gây dựng cơ
sở mới ở Cao- Bắc- Lạng, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Giang, củng cố các
cơ sở cũ và nối liền các đường liên lạc với nhau; xúc tiến thành lập đội xung
phong Nam tiến. Từ căn cứ Bắc Sơn – Võ Nhai, Định Hóa, Sơn Dương, mở 4
đường Bắc tiến; tìm bắt liên lạc với Trung ương ở dưới xuôi.

Cuộc họp trên góp phần giải quyết khó khăn của cách mạng trong tình thế
mới. Sau cuộc họp, Cứu quốc quân chia thành nhiều bộ phận nhỏ trở về nước,
trong đó có một số đồng chí được tăng cường cho phong trào ở Tuyên
Quang.Vừa về đến nơi, các đồng chí đã phối hợp với bộ phận Cứu quốc quân
đến trước, mở các lớp huấn luyện cấp tốc cho cán bộ cơ sở kinh nghiệm tổ chức
quần chúng, huấn luyện tự vệ, công tác binh vận... Phong trào Việt Minh, nhờ
đó phát triển nhanh chóng. Ở nhiều nơi nổ ra các cuộc đấu tranh chống bắt phu,
bắt lính, chống thu thóc, chống thuế... Bọn lý trưởng, trương mán tức tối, nhiều
lần đưa quân lung sục nhưng không làm gì nổi. Từ đội võ trang đầu tiên được

28