Page 217 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 217
217
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
trong gia đình, nếu dư thừa mới đem ra Săn bắt là việc của nam giới, mang
chợ phiên làm vật trao đổi. tính cộng đồng cao. Trong làng một năm
có hai hội, đó là hội “ruốc cá” tập thể và
3. Nghề thủ công truyền thống hội đi săn tập thể, đều do một người đứng
Người Sán Chay có nghề nấu rượu, ra làm chủ hội. Người này do dân làng
chủ yếu để đáp ứng nhu cầu sử dụng của bầu chọn, dựa vào hai tiêu chí: thứ nhất,
gia đình, tự sản, tự tiêu; nấu rượu gạo nếp, người đó phải có con chó tốt; thứ hai, có
lúc khó khăn thì dùng thêm cả rượu sắn, uy tín, tập hợp được tất cả anh em trong
rượu gạo tẻ. Rượu của người Sán Chay hội săn, đồng thời cũng là người bắn giỏi
thơm ngon nhờ vào cách làm men lá, gồm nhất làng. Làng người Sán Chay tổ chức
có các loại cây “đại bản”, nhân trần, chuối đi săn vào lúc nông nhàn, khi đã gặt, cấy
tiêu, riêng cây có mùi thơm như cây riềng xong, thú săn được đem chia cho những
là phải lấy nhiều hơn các loại khác. người tham gia theo công sức đóng góp.
Nghề dệt vải, trước đây người Sán Chay Khi thấy đoạn suối nào có nhiều cá,
trồng bông, dệt vải, nay rất ít nhà còn duy trì dân làng tổ chức “ruốc cá”. Người ta dùng
nghề này. Người Sán Chay hầu như không đăng chắn, quây cá vào một đoạn suối, lấy
có nghề rèn, nên đồ dùng gia đình, cày bừa, các loại hạt và lá cây có chất gây choáng
nông cụ khác đều đi mua ở ngoài chợ. như hạt hoắt, hạt mác, lá cơi... giã nhỏ thả
xuống. Đợi một lúc cá bị choáng nổi lên
4. Trao đổi, buôn bán hoặc bơi chậm, mọi người dùng vó để cất
Trước đây người Sán Chay dựa vào hoặc dùng vợt xúc cá. Vợt của người Cao
kinh tế nông nghiệp tự sản, tự tiêu nên ít Lan có tra cây hèo dài nối càng xúc. Cá
có sự giao thương, buôn bán. Họ đi chợ bắt được đầu tiên chia cho người đi ruốc,
bán các nông, lâm sản, dược liệu, mật ong, sau đó là người phát hiện và những người
hàng thủ công, gà, vịt, lợn... và mua các trong thôn tham gia.
đồ dùng gia đình, vải, giấy, các loại thuốc
men, dầu hỏa, mắm muối, và các loại thực 6. Trang phục
phẩm khác... Đi chợ đối với họ còn là dịp 1- Trang phục nữ
sinh hoạt văn hoá tinh thần. Hai nhóm Cao Lan và Sán Chỉ trang
phục giống nhau, họ mặc áo dài với váy,
5. Săn bắt, hái lượm chân quấn xà cạp. Áo dài đến gối, có sự
Cũng như các dân tộc khác, người phối màu thân áo, phía trên nâu thì phía
Sán Chay thu hái các loại rau, nấm, măng, dưới màu chàm thâm và ngược lại. Áo mở
mộc nhĩ, củ quả... về làm các món ăn hằng nẹp chéo phía trước ngực, cài khuy bên
ngày; các loại dược liệu về làm thuốc. Việc phải, xẻ tà hai bên từ dưới nách xuống
hái lượm chủ yếu do phụ nữ làm, tùy khoảng 10 cm, đến tận gấu áo. Điểm đáng
từng thời điểm mà có những sản vật khác lưu ý trong trang phục của họ là màu trắng
nhau. Các loại quả ở trên rừng mà người của tấm vải may ở trong cổ áo và chiều dài
Sán Chay hay hái về để ăn hoặc khi đi làm của đường xẻ, mang tính chất trang trí
nương ăn cho đỡ khát nước là quả bứa, phối màu hài hoà. Áo dài của nữ có ba cúc:
quả cọ, trám đen, vải rừng, sim... Ngày một cái ở cổ và hai cái ở bên cạnh.
nay, vai trò của hái lượm đã giảm đi nhiều Yếm là một mảnh vải màu trắng hoặc
do sự giao thương, buôn bán đã phát triển. màu đỏ, hình vuông, mặc bên trong áo.
