Page 214 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 214
214 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
Gia đình mời ba thầy về làm lễ; lễ vật gồm Kinh nghiệm trong sản xuất: nếu ngày
có lợn, gà, hương hoa, giấy tiền, bày ở bàn gieo mạ cách ngày Hạ chí 10 ngày, mà không
thờ tổ tiên. Chủ nhà nhờ anh em đến mổ mưa thì chắc chắn năm đó được mùa, không
lợn cúng, làm cả đêm. Khi làm lễ thì mặc bị sâu bọ phá hoại. Muốn tránh sâu bọ thì
áo hoa. lấy cây sa nhân cắm xung quanh ruộng.
Lễ có nhiều công đoạn và lễ nghi,
trước tiên là làm lễ cúng ở lầu Ngọc 5. Văn học, nghệ thuật
Hoàng. Lán lều có ống cắm cây nhang mời Sli là hình thức hát giao duyên của
Ngọc Hoàng chứng kiến, sau đó mời Tam người Nùng. Trong các dịp lễ, tết, nhất
Thanh chứng kiến. Trong lễ cấp sắc có các là đầu xuân, nam nữ thanh niên thường
bài múa đi vòng số tám, số vòng nhiều hay chia làm hai nhóm nam, nữ để hát. Hát
ít tùy thuộc vào diện tích nhà, nhà hẹp thì sli không có nhạc đệm hoặc điệu múa đi
đi ít vòng. kèm, lời bài hát thể hiện tâm trạng, tình
Múa vòng quanh, múa lấy kinh, cấp cảm, ước vọng của con người. Qua những
cho người đang được cấp sắc gọi là cấp cuộc hát, nam nữ thanh niên làm quen,
kinh, cấp áo hoa, cấp cả thanh, cả dấu để tìm hiểu, nhiều đôi nên vợ nên chồng.
cho họ có đạo cụ hành nghề cúng. Các Nhạc cụ của người Nùng có: trống
thầy làm thế nào thì học trò đi theo thầy con, chiêng, thanh la, kèn. Nghệ thuật
làm thế ấy. Cấp sắc xong cũng hết đêm, múa thể hiện rõ nét nhất qua múa nghi lễ
đến sáng hôm sau, lại cúng lều giả lễ, tạ ơn trong đám tang. Trong đám tang, có thể có
Ngọc Hoàng, Tam Thanh, các thần linh đã hai đội múa do thầy cúng dẫn đầu và múa
xuống dự. Cúng xong, đốt vàng hương và chạy nhiều lần về trước bàn thờ. Hai đội
giao từng thứ đã cấp cho học trò, gọi là lễ múa tạo thành vòng trong, vòng ngoài;
bàn giao. Mỗi thứ khi được giao là một tiết múa nhanh hay chậm tùy thuộc vào thầy
mục. Trong lễ cấp sắc, người ta chỉ dùng ngồi ở ngoài cầm trống, chiêng đánh và
nhạc cụ duy nhất là trống. đọc theo nội dung của sách. Trong lễ tang,
còn có múa phá ngục tù để đưa linh hồn
4. Tri thức dân gian người chết từ các tầng sâu dưới địa ngục
Người Nùng có truyền thống về nghề lên trên trời, về với tổ tiên.
thuốc và có thể chữa được các bệnh như: Nghệ thuật tạo hình của người Nùng
viêm xương rò tủy (lấy 5 - 6 loại cây thuốc thể hiện trong trang trí nhà xe hai tầng
ở trên rừng để đắp vết thương), viêm thận, (được làm rất công phu), dành cho người
rắn cắn, viêm gan, đau dạ dày... Các món ăn chết và trên trang phục của thầy cúng. Đó
bổ dưỡng cho sản phụ là thịt gà, canh nghệ. là nghệ thuật cắt dán giấy màu và trang trí
Sốt thì đắp lá rau dấp cá, lá cây nhọ nồi. giàu tính thẩm mỹ.
