Page 205 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 205
205
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
mây, tre, nứa. Hiện nay, nhiều gia đình đã Người Nùng hái các loại rau rừng như
chuyển sang ở nhà đất, nhà xây kiên cố với rau ngót rừng, rau bò khai, măng nứa,
vật liệu gỗ, ngói, gạch, xi măng... Kết cấu măng giang để ăn. Rau chủ yếu được nấu
bên trong ngôi nhà đất cũng tương tự như canh, xào và luộc. Người Nùng dùng nước
nhà của người Tày. mắm, tương và hay cho thêm các gia vị
như ớt, lá mắc mật giã để chấm thịt; khi
8. Ẩm thực
xào, quay thịt cũng cho lá mắc mật vào
Người Nùng ăn cơm tẻ là chính; ngoài nên thịt có hương vị rất đặc biệt.
ra, còn ăn cháo như một món thay cơm. Trong các dịp cưới xin, tang ma, người
Trước kia, đồng bào còn nấu cháo bột ngô Nùng thường làm bánh dày; ngày tết thì
đặc như bánh đúc. Lúc khó khăn phải ăn làm bánh chưng, bánh gù, bánh khảo.
cơm độn ngô, sắn, khoai. Cơm tẻ được nấu Bánh dày được trang trí bằng cách dùng
bằng nồi đồng, nồi gang. Gạo nếp được phẩm vẽ hoa văn hình hoa, hình ngôi sao...
dùng để đồ xôi, làm cơm lam, làm bánh... Tết rằm tháng 7 làm bánh dợm, bánh mật;
Các món ăn chủ yếu là xào, rán và tết rằm tháng 8 làm bánh mật, bánh dậm
luộc. Thức ăn chính trong các dịp lễ, tết và bánh rán. Nguyên liệu để làm các loại
trọng đại, phần lớn làm từ thịt lợn; ngoài bánh là gạo nếp, đỗ, đường.
ra, còn có thịt gà, vịt, ngan. Thịt lợn có thể Ngày thường, người Nùng uống nước
chế biến thành các món ăn như: áp chảo, chè tươi, nước lá cây. Khi có khách thì tiếp
luộc, xào,... Món thịt lợn rán: Thịt ba chỉ bằng nước chè khô hoặc nước chè tươi.
luộc qua cho da mềm rồi cuộn lại, lấy lạt Các dịp lễ, tết, hay có công việc trọng đại,
buộc chặt, sau đó lấy tăm chọc vào bì cho thường dùng rượu trong bữa cơm. Rượu
ra bớt nước, nhúng thịt vào nước dấm gạo, rượu sắn hay rượu ngô đều do gia
chua rồi ướp với mẻ, gừng, mắm, nước đình tự nấu. Người ta nấu rượu bằng vạc,
chè đặc, sau đó thả vào chảo mỡ sôi, đến đa số là rượu ngô, gạo, sắn. Men rượu là
khi nổ hết bì thì vớt ra, khi ăn chấm nước men lá, được làm từ các lá cây như riềng,
mắm. Món thịt nướng: dùng thịt mông, sơn thục, đại bản, húng chó,...
thái miếng vừa phải, ướp lá cây mắc mật Trong cuộc sống thường ngày, nam
(một loại lá rừng có mùi thơm) cùng các giới thường hút thuốc lào, thuốc lá; phụ
gia vị, sau đó xiên vào que che rồi nướng nữ ăn trầu.
trên than củi. Thịt bạc nhạc thì băm làm
món chả lá lốt. Xương lợn dùng để nấu III- TỔ CHỨC XÃ HỘI
canh, xương sườn dùng để xào. Nội tạng
của con vật (gan, lòng, dạ dày,...) thì luộc, 1. Gia đình
khi ăn chấm nước mắm. Trước đây, gia đình người Nùng gồm
Thịt gà, vịt chủ yếu là luộc, ít có cách nhiều thế hệ. Con trai lấy vợ vẫn sống
chế biến khác. Chỉ khi cúng bái thần linh, cùng gia đình và chỉ ra ở riêng khi người
tổ tiên hoặc tiếp khách từ xa đến thì mới em út lấy vợ. Ngày nay, chủ yếu là gia
mổ gà. Để bổ sung thêm thức ăn cho gia đình hai hoặc ba thế hệ. Mặc dù đã ra ở
đình, khi rỗi rãi người ta còn đi đánh bắt cá riêng nhưng các anh em vẫn hỗ trợ nhau
ở sông suối. Cá được chế biến thành nhiều trong sản xuất; trâu, bò được dùng để cày
món: cá rán, cá nướng, cá nấu canh chua cấy chung. Khi cha mẹ mất thì anh cả làm
dấm mẻ,... được người Nùng ưa chuộng. thay vai trò của cha mẹ.
