Page 196 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 196
196 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
phải thực hiện nhiều nghi lễ khác nhau ngồi trên ghế với ý là đến cõng đưa đồng
như: lễ triệu tướng, phá ngục, khai quan, nghiệp về với tổ tiên.
tẩy uế, lễ thân tộc kể khổ, phu thê kể khổ... - Lễ 3 ngày: Sau 3 ngày, gia đình làm lễ
rồi mới đưa người chết ra đồng. mở cửa mộ cho linh hồn về nhà. Trong lễ
- Chôn cất người chết: Khi đến gần cúng 3 ngày, con cháu cắt một bộ quần áo
huyệt, họ quay chân quan tài về phía chân giấy rồi đốt cho vong hồn người chết.
dốc, đầu hướng về phía đỉnh đồi. Nếu Đến khi được 49 ngày, con cháu đi sửa
người chết là nam thì đặt bên trái, là nữ thì mộ và mời thầy tạo về cúng, lại cắt một
đặt bên phải. Thầy cúng cầm bó đuốc, đi vài bộ quần áo giấy để đốt cho người chết.
vòng quanh huyệt ba lần, với ý khai huyệt Tiếp đó là lễ cúng 100 ngày, cũng phải sắm
và xông huyệt để đuổi tà ma trú ngụ dưới lễ vật gồm: xôi, gà, thịt lợn, bánh trái đặt
huyệt ra ngoài. Người Tày còn có tục trước lên bàn thờ tổ tiên và hương án người chết
khi đặt quan tài xuống hố chôn, thầy cúng rồi mời thầy tạo, pụt về cúng giúp. Ở một
thả con gà xuống huyệt; nếu gà chạy lên, số vùng, sau khi người chết được 1 năm,
họ lại vứt xuống, đến khi nào con gà chết làm lễ cúng rất linh đình.
họ mới đặt quan tài xuống. Sau khi quan - Lễ mãn tang: Người chết được tròn
tài đặt xuống huyệt, người con trai trưởng 3 năm, thì làm lễ mãn tang, đây là nghi lễ
cầm ba nắm đất đào được trước khi chọn cuối cùng cho người chết. Người Tày quan
huyệt, ném xuống quan tài. Sau đó, thầy niệm sau 3 năm, hồn đã trưởng thành, có
cúng xúc ba xẻng đất lấp xuống quan tài; thể tự làm ăn, thầy tạo sẽ thả hồn về với tổ
tiếp đó anh em, họ hàng mỗi người vứt tiên; mọi ơn nghĩa, nợ nần đối với người
một nắm đất để tiễn biệt người chết. Chiếc chết đều đã trả hết, của cải cũng đã chia,
cáng tre khiêng quan tài được chặt thành từ nay người chết phải tự lo làm ăn, không
nhiều đoạn và chôn cùng người chết, tượng được về quấy quả con cái. Sau nghi lễ này,
trưng cho giường nằm của người chết. Các con cái được phép bỏ tang; linh hồn người
đồ lễ, vàng mã, quần áo... cũng được đốt chết được về với tổ tiên, được thờ trên bàn
cho người chết ngay tại mộ. Thầy cúng báo thờ tổ tiên.
cáo với long thần, thổ địa xin được gửi hồn Cách thức làm ma khô ở các vùng
người chết ở đây, mong các vị thần giúp đỡ, người Tày đều giống nhau. Thời gian làm
bảo vệ tránh bị các ma khác làm hại. Đây ma khô diễn ra 3 ngày với việc: làm nhà
cũng là nghi lễ để thu hồn người chết ở xe, lập đàn cúng khấn các vị sư tổ, các vị
trong mộ, không cho hồn đi lang thang dễ thần trên trời, dưới đất về hưởng lễ để
bị các loại ma khác làm hại. chứng giám cho việc gia đình làm lễ cho
Sau khi đưa tang về đến nhà, gia đình người chết; làm nghi lễ phá ngục để đưa
làm cơm để cúng tổ tiên bên nội, bên ngoại linh hồn người chết về với tổ tiên; làm lễ tế
và gọi hương hồn người chết về bàn thờ. các vị thần...
Trong tang lễ, con cháu phải ăn chay, xong
tang lễ mới được ăn thịt, cá. 3. Các lễ, tết trong năm
Những thầy tạo, pụt chết, khi đưa - Tết Nguyên đán: Người Tày ăn tết
tang, gia đình họ buộc thêm một mảnh Nguyên đán bắt đầu từ ngày 27, 28 tháng
gỗ ở dưới chân quan tài làm thành một 12 âm lịch và kéo dài qua rằm tháng giêng.
chiếc ghế, sau đó mời một thầy tạo ngồi Những gia đình có điều kiện thì mổ 1 hoặc
lên. Thầy tạo mặc áo cà sa, đội mũ đạo sĩ 2 con lợn để mời anh em, họ hàng về ăn tết
