Page 195 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 195
195
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
đốt Bệnh hoặc Tử là xấu, lại phải đi tìm kiện thì chôn cất xong làm ma ngay, nếu
một cây khác. Cây sào, như vật khế ước không cứ đem chôn, sau vài năm mới làm
giữa gia chủ với người thợ cả; sau này ai ma gọi là ma khô, việc làm sớm hay muộn
làm sai, người đó phải chịu. tùy thuộc vào kinh tế của mỗi gia đình.
Để dựng một ngôi nhà mới, phải chuẩn Trước tiên, thầy cúng dùng nước
bị trước 2 - 3 năm, khi nào đủ nguyên liệu thơm, gồm lá bưởi, lá quế, lá chanh vẩy
thì mời thợ về giúp dựng bộ khung nhà. Khi xung quanh người chết để tẩy uế. Sau đó,
chọn cây cột, đòn tay để dựng nhà, người đưa quan tài vào đặt gần xác người chết,
Tày luôn chú ý tới những kiêng kỵ, đặc biệt người chết là nam thì quan tài đặt bên
là chọn cây gỗ làm cột cái, họ kiêng không trái, là nữ thì quan tài đặt bên phải. Trống
chọn cây đổ, cây gẫy ngọn, hoặc cây bị sét chiêng tiếp tục nổi ba hồi, thầy cúng tay
đánh, cây chết đứng vì họ cho rằng những cầm lệnh bài bằng gỗ có khắc chức sắc, đi
cây đó làm cột cái thì gia đình sẽ lụi bại, vòng quanh quan tài (nam đi chín vòng,
làm ăn không được may mắn; khi dựng các nữ đi bảy vòng) sau đó cầm cây đuốc xua
cây đòn tay phải đặt xuôi chiều, gốc về một quanh quan tài tượng trưng cho việc sát
đầu, ngọn về một đầu. Thông thường, gốc tinh mộc, đuổi tà ma ra khỏi quan tài.
của cây đòn tay được đặt quay về hướng - Lễ nhập quan: Trước khi nhập quan,
đông là hướng mặt trời mọc, ngọn quay về lấy một gồi lúa cum đốt thành tro để rải
hướng tây. Còn nếu đặt ngược lại, hoặc lộn xuống đáy quan tài với ý nghĩa là làm
xộn thì gia đình làm ăn không được may lúa giống cho người chết mang theo, rồi
mắn. Cầu thang thường có số lẻ, 9 hoặc 11 dùng lá chuối tiêu hơ qua lửa rải xuống
bậc là tốt nhất. đáy quan tài, nhằm bảo quản thi hài người
Sau khi ngôi nhà mới đã được hoàn chết được lâu hơn. Sau đó, con trai trưởng
tất, người ta làm lễ lên nhà mới. Công việc đứng quay lưng lại, đưa tay về đằng sau
đầu tiên là chuyển bàn thờ tổ tiên từ ngôi cắt một mảnh chiếu để đặt dưới bát hương
nhà cũ lên ngôi nhà mới. Nếu chủ nhà là thờ cha mẹ. Mảnh chiếu tượng trưng cho
con thứ ra ở riêng thì phải sang nhà bố mẹ chiếu nằm của người đã chết. Tiếp đó là
hoặc anh trai cả xin chân nhang về nhà nghi lễ phát tang cho con cháu. Khăn, áo
mình để thờ. Sau nghi lễ cúng lập bàn thờ, tang được làm bằng vải trắng.
còn có tục cúng vua bếp là người cai quản Sau nghi lễ nhập quan, làm hai mâm
sự sống của gia đình. Các lễ vật gồm: 1 con cơm cúng báo cáo tổ tiên. Đặt bên cạnh
gà, 1 đĩa xôi, 1 chai rượu, 1 bát canh. Thầy quan tài một mâm lễ chay, sau đó chuẩn bị
tạo báo cáo với vua bếp là gia đình vào một ít gạo tẻ, một quả tim lợn, một ít gạo
nhà mới, làm cái bếp mới, xin rước vua nếp, một nắm cơm nhuộm hai màu đen,
bếp vào, cầu mong vua bếp phù hộ cho gia trắng và một ống nứa dài 3 - 4 cm, rồi dùng
đình có cuộc sống ấm no. Tiếp đó, chủ nhà một sợi chỉ trắng xuyên qua ống nứa. Thầy
lấy mấy cành củi nhóm bếp, nấu nước mời cúng cầm con dao gạt gạo thành hai phần
mọi người cùng uống. bằng nhau, cắt nắm cơm ra thành hai phần
4- Phong tục tang ma tượng trưng cho âm dương cách biệt. Trên
Khi gia đình có người chết, công việc đầu và dưới chân quan tài đặt một cây đèn
quan trọng đầu tiên là con trai cả đi mời hoặc nến. Thầy cúng đi vòng quanh quan
thầy cúng đến để giúp gia đình toàn bộ các tài khấn cho vong hồn người chết. Để đưa
thủ tục của đám tang. Nếu gia đình có điều hồn người chết về với tổ tiên, thầy tạo, pụt,
