Page 192 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 192
192 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
đón nhà trai qua những câu hát. Đoàn nhà lễ giải uế, tách ma để người con gái về
trai cũng phải hát trả lời, gọi là hát quan nhà chồng. Trình tổ tiên xong, cha mẹ cô
làng. Đây là một nét văn hóa độc đáo, đặc gái sẽ mời ông bà nội, ngoại, cô, dì, chú,
sắc trong đám cưới của người Tày. bác ra ngồi trước bàn thờ tổ tiên theo hình
Lời hát quan làng có khi được truyền chữ U. Ông bà ngồi giữa, bố mẹ ngồi một
miệng từ đời này sang đời khác nhưng bên, các bác ngồi một bên để chàng rể và
cũng có câu hát phải ứng tác kịp thời. Có cô dâu đến mời trầu và lạy mỗi người hai
nhiều đám cưới trở thành đám thi hát. lạy với ý nghĩa đền đáp công lao dạy dỗ;
Nhà trai hát trôi chảy thì được lên nhà, có mỗi người trong họ đều mừng cô dâu,
chiếu ngồi. Không hát được thì phải chờ chú rể tiền.
đợi, phạt uống rượu thay lời hát. Hai họ Sau các nghi lễ, nhà trai xin phép nhà
vừa là công chúng thưởng thức vừa là gái được rước cô dâu về. Nhà gái sẽ cử
người xét thưởng, phạt. một đoàn khoảng 10-15 người đưa cô dâu
Để vào được nhà gái, đầu tiên nhà trai về nhà chồng. Trưởng đoàn nhà gái là “pá
phải hát xin rửa chân, hát lên cầu thang, mè” có tài ăn nói, hát hay và một vài người
hoặc nhà gái ra câu đố, buộc nhà trai phải anh em trong họ, vài ba cô gái bạn của cô
hát trả lời đúng thì mới được lên nhà. dâu giúp khiêng đồ. Của hồi môn của cô
Cách đưa ra nhiều yêu cầu như vậy của gái khi về nhà chồng được đặt trong chiếc
nhà gái nhằm thử tài ăn nói, hát đối đáp hòm đan bằng nứa hoặc mây. Số lượng
của nhà trai, nên vai trò của người trưởng của hồi môn nhiều hay ít phụ thuộc vào
đoàn “quan làng” là rất lớn, ông phải biết sự chăm chỉ của cô gái và điều kiện kinh tế
đối đáp, ứng xử linh hoạt, đáp ứng các yêu của gia đình, chủ yếu là vải vóc, chăn màn
cầu nhà gái đưa ra để mau chóng được vào do cô gái tự dệt và may lấy, nhiều khi đủ
nhà đón dâu. Sau các nghi lễ này, nhà gái dùng cho một đời người.
mời nhà trai bước lên cầu thang vào nhà Đoàn đón dâu về vừa đi vừa hát đố
ngồi uống nước, nếu nhà gái yêu cầu hát vui, khi về đến nhà trai cũng chưa được
thì nhà trai cũng phải tiếp tục hát. lên nhà ngay. Để nhà trai cho vào nhà thì
Lễ vật nhà trai mang sang được đặt lên “pá mè” phải thể hiện tài ứng đáp bằng
trên bàn thờ tổ tiên nhà gái. Cô dâu, chú rể những bài hát, câu thơ của mình. Trước
làm lễ báo cáo tổ tiên. Nhà gái tập trung khi vào nhà, thầy cúng dùng nước lá thơm
đầy đủ để nhận mặt chàng rể và cử một và ba cành cây thanh thảo vẩy lên người cô
người là cậu, chú, hoặc cô đứng ra kiểm lễ dâu. Sau khi vào nhà, cô dâu, chú rể cũng
vật nhà trai mang sang. Sau đó, ông quan phải làm lễ trình tổ tiên, sau đó lấy một
làng bên nhà trai phải thưa chuyện với nhà chậu nước về cho ông bà, bố mẹ rửa tay,
gái thông qua những bài hát. Nội dung rồi cầm cơi trầu mời mọi người trong nhà,
của các bài hát nhằm lý giải nguồn gốc của cô dâu, chú rể cũng phải lạy ông bà, bố
đám cưới, trình tự các khâu để hai người mẹ, các bác bên nhà chồng mỗi người hai
thành vợ, thành chồng. Sau đó, chàng rể lạy. Các nghi lễ được tiến hành xong, nhà
và cô dâu đứng trước bàn thờ tổ tiên lạy trai dọn cỗ, rượu mời phái đoàn nhà gái
hai lạy và một nửa vái. và mọi người trong họ cùng mừng hạnh
Vì sau khi xuất gia, người con gái phúc cho đôi vợ chồng trẻ.
không còn nghĩa vụ gì đối với bố mẹ, dòng - Lễ lại mặt: Sau khi cưới được ba ngày,
họ nên thầy tạo, then sẽ tiến hành các nghi nhà trai phải làm lễ lại mặt. Tùy từng vùng
