Page 187 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 187
187
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
việc. Người đứng ra điều hành các hoạt tộc ngày càng diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt là
động của phe được gọi là “chùm trưởng”. giữa người Tày với người Kinh.
Phe hoạt động trên nguyên tắc tự nguyện,
giúp đỡ lẫn nhau, kết thúc mỗi đám, ông IV- VĂN HÓA TINH THẦN
chùm trưởng và chùm phó cùng một số 1. Tín ngưỡng, tôn giáo
thành viên khác được gia chủ biếu mỗi
người một miếng thịt hoặc 1 kg gạo để 1- Quan niệm về tín ngưỡng, tôn giáo
cảm tạ. Phe hiếu ngày nay được đổi tên Đời sống tín ngưỡng, tôn giáo của
là phường hiếu, vẫn được duy trì ở một người Tày có những nét tương đồng với
số bản. một số dân tộc khác như: tín ngưỡng thờ
Các bản của người Tày không chỉ là cúng tổ tiên, thờ cúng cộng đồng làng,
một tổ chức xã hội mà còn là một cộng bản; tín ngưỡng cầu mùa, cầu an cho con
người... Ngoài ra, người Tày còn chịu ảnh
đồng về văn hoá, tín ngưỡng. Hầu như các
bản của người Tày đều lập miếu thờ thần, hưởng mạnh mẽ của Khổng giáo, Phật
giáo và Đạo giáo từ rất sớm. Sự tiếp nhận
chủ yếu là thờ thần thổ địa, người Tày gọi các tôn giáo này đã tạo nên sự phong phú,
là thó tỷ hay là ma bản, là người cai quản đa dạng trong đời sống tinh thần của
và bảo vệ đất đai của bản. Ngoài miếu thờ, người Tày ở Tuyên Quang.
ở một số bản người Tày trước đây còn có Người Tày cho rằng, vạn vật trên trái
đình, là nơi thờ các vị thành hoàng, các vị đất và con người đều có linh hồn. Vũ trụ
thần núi, thần sông, thần biển... và là nơi được chia ra làm ba tầng: tầng trên cùng
diễn ra các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng là tầng trời, do Ngọc Hoàng Thượng Đế,
của cộng đồng vào các dịp lễ hội. Thái Thượng Lão Quân, thần Sấm, thần
Ngày nay, các làng bản của người Tày Sét cai quản, là nơi ở của các vị thần tiên,
đã có nhiều thay đổi so với trước cả về các linh hồn sau khi chết được siêu thoát;
không gian, kiến trúc đến các thiết chế xã tầng thứ hai là thế giới của con người
hội, sinh hoạt văn hoá tinh thần. Người và vạn vật đang sinh sống, do các vị thổ
Tày trước đây đều sống trong những ngôi địa, các vị thần núi, thần bản... cai quản;
nhà sàn ba gian hoặc năm gian, nay chuyển tầng thứ ba là tầng âm phủ, còn gọi là địa
sang ở nhà đất, nhà bán kiên cố, nhà tầng, ngục, nơi tập trung phần lớn hồn của con
nhất là các làng bản truyền thống. Các gia người sau khi chết, do Diêm Vương, Long
đình đều đã có vườn rau, làm chuồng gia Vương và các vị thủy thần cai quản. Vì thế,
súc, gia cầm xa nhà. Số lượng các hộ gia mỗi làng, bản của người Tày đều lập miếu,
đình trong làng cũng tăng lên, hệ thống đình để làm nơi thờ tự các vị thần vào các
đường xá trở nên khang trang hơn. Các dịp lễ, tết hay khi dân làng gặp nạn như
thiết chế xã hội truyền thống đã có sự thay hạn hán, lũ lụt, dịch bệnh.
đổi cho phù hợp với điều kiện kinh tế và sự Ngoài các vị thần, người Tày còn cho
phát triển chung của xã hội. Tính chất khép rằng có nhiều loại ma: trên trời có ma trời,
kín của các làng truyền thống dần được dưới đất có ma dưới đất và âm phủ có ma
mở rộng hơn, cư dân trong một bản đã có âm phủ. Trong quan niệm về các vị thần
sự xen kẽ giữa dân tộc Tày với các dân tộc và ma của người Tày chưa có sự phân định
khác như: Nùng, Mông, Dao, Kinh, làm cho rạch ròi, đâu là ma, đâu là thần, đều có
quá trình giao thoa văn hoá giữa các dân cách gọi chung là “pi”, có nghĩa “là ma”.
