Page 1083 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1083
1083
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
Sớm ba chén chè sen mát ruột, nài chi vò Lắng tai mỏng rành rành lời trước, phải
đất hẩm hiu; đoái thương tính mệnh, ngoại vật dầu lọn thửa
Bữa vài lưng cơm nốc no lòng, sá quản thờ ơ.
mâm đan xộc xệch... Kẻo mình còn lúc nhúc tài hèn, luống dày
Trong thì: dội kiền khôn, trong đời chửa chút chi bổ ích.
Dấu ngựa xe chẳng đến, cỏ bén hơi xuân; Song ẩn sĩ không có nghĩa là con
Bạn viên hạc quen tìm, hoa cười đón khách... người nhà thơ đã hoàn toàn thoát tục, cho
Ngoài thì: dù tấm thân gửi chốn lâm tuyền, nhưng
... Vượn chào hòa khiếu hót, cách ngàn tâm hồn vẫn thổn thức với đời; không
đưa khúc xướng khúc ca; chịu xu thời, lánh đục về trong. Khí tiết
Suối chảy lẫn thông reo, bên tai dõi nhịp bậc trượng phu dù ở đâu vẫn đối lập với
đàn, nhịp phách kẻ tiểu nhân là những điều sâu thẳm của
Chợ chân trời, mây họp đùn đùn tâm thức nho gia:
Chày sườn núi nước đâm thình thịch. Mông mênh biển bạc, màng rủ rê chi giống
Khi thì: dầu dầu
Cầm quạt lá xênh xang Chất ngất dặm rừng xanh, sá tìm tòi chi
Quẩy túi thơ xốc xếch. loài chích chích.
Trong khoảng không gian mênh mông Từ chối mũ cao áo rộng, để làm kẻ
của núi rừng, người nghệ sĩ như chìm an bần lạc đạo trở thành quan niệm sống
khuất giữa âm thanh, sắc màu với cỏ cây, xưa của nhiều bậc chân nho: “Phú quý bất
hoa lá, chim muông. Hình ảnh người ẩn năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất
năng khuất” (Giàu sang không dâm tà,
sĩ được mô tả chân thực: “đứng nhìn non, nghèo khó không chuyển lay, sức mạnh
ngồi xem ác, hái rau nương, chắt nước không sợ hãi). Dĩ nhiên, quay mình với
suối khe, ngồi bên khe, miệng hát ngao; thực tại đen tối, phải là bậc nho sĩ tiết tháo
nghiệm thuở hoa tàn nhị nở, xem khi yến có lòng tự trọng cao, nhưng đồng thời họ
tới nhạn về”; đồng thời là những âm thanh phải chấp nhận một cuộc sống thảo am
cất lên nơi hoang dã: “rừng gióng điệu dân dã, Nguyễn Hàng không ngại ngần
chim, ai khua trống ếch”; cuộc sống lao bộc bạch:
động: “cày lũng tuyết, hái củi mây” như Dở dang tuồng canh, mục, ngư, tiều
bao cuộc sống bình dân khác: Pha phách thói nho, y, Đạo, Thích.
Cảnh chắt chiu nương đậu, nương khoai Tựa mây tắm suối, miễn được tiêu dao;
Mùa đắp đổi, hàng kê, hàng mạch. Nương giá phù xa, sá gì bộc bạch.
Vui với thiên nhiên như bầu bạn, Nại Là một ẩn sĩ, Nguyễn Hàng tự nhận
Hiên trào lộng cái nghèo của chính mình mình phải hoá thân trong tám nghiệp:
như một thú giải khuây: canh, mục, ngư, tiều, nho, y, Đạo, Thích
Cỏ cây thương vì tính lãn dung (dân cày, kẻ chăn trâu, người đánh cá,
Nước non thấu thửa lòng thanh bạch. người hái củi, thầy nho, thầy thuốc, đạo
Sau những lời thơ tức cảnh là tâm Lão, đạo Phật) để được tự do hòa mình với
trạng cô đơn, nỗi niềm u ẩn của vị chân thiên nhiên, với dân gian.
nho đọng lại: - Phần nghị luận, người viết bộc lộ rõ
Dù ai thăm hỏi ngọn nguồn quan niệm về ý nghĩa sống thác của đời
Mặc kẻ đón tìm dấu tích. người theo quan niệm xuất thế của nho gia:
