Page 1083 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1083

1083
                                                                        Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA


                   Sớm ba chén chè sen mát ruột, nài chi vò        Lắng tai mỏng rành rành lời trước, phải
               đất hẩm hiu;                                    đoái thương tính mệnh, ngoại vật dầu lọn thửa
                   Bữa vài lưng cơm nốc no lòng, sá quản       thờ ơ.
               mâm đan xộc xệch...                                 Kẻo mình còn lúc nhúc tài hèn, luống dày
                   Trong thì:                                  dội kiền khôn, trong đời chửa chút chi bổ ích.

                   Dấu ngựa xe chẳng đến, cỏ bén hơi xuân;         Song  ẩn  sĩ  không  có  nghĩa  là  con
                   Bạn viên hạc quen tìm, hoa cười đón khách...  người nhà thơ đã hoàn toàn thoát tục, cho
                   Ngoài thì:                                  dù tấm thân gửi chốn lâm tuyền, nhưng
                   ...  Vượn  chào  hòa  khiếu  hót,  cách  ngàn   tâm  hồn  vẫn  thổn  thức  với  đời;  không
               đưa khúc xướng khúc ca;                         chịu xu thời, lánh đục về trong. Khí tiết

                   Suối chảy lẫn thông reo, bên tai dõi nhịp   bậc trượng phu dù ở đâu vẫn đối lập với
               đàn, nhịp phách                                 kẻ tiểu nhân là những điều sâu thẳm của
                   Chợ chân trời, mây họp đùn đùn             tâm thức nho gia:
                   Chày sườn núi nước đâm thình thịch.            Mông mênh biển bạc, màng rủ rê chi giống
                   Khi thì:                                    dầu dầu

                   Cầm quạt lá xênh xang                           Chất ngất dặm rừng xanh, sá tìm tòi chi
                   Quẩy túi thơ xốc xếch.                      loài chích chích.
                   Trong khoảng không gian mênh mông               Từ  chối  mũ  cao  áo  rộng,  để  làm  kẻ
               của  núi  rừng,  người  nghệ  sĩ  như  chìm     an bần lạc đạo trở thành quan niệm sống
               khuất giữa âm thanh, sắc màu với cỏ cây,        xưa của nhiều bậc chân nho: “Phú quý bất
               hoa lá, chim muông. Hình ảnh người ẩn           năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất
                                                               năng  khuất”  (Giàu  sang  không  dâm  tà,
               sĩ được mô tả chân thực: “đứng nhìn non,        nghèo  khó  không  chuyển  lay,  sức  mạnh
               ngồi  xem  ác,  hái  rau  nương,  chắt  nước    không  sợ  hãi).  Dĩ  nhiên,  quay  mình  với
               suối khe, ngồi bên khe, miệng hát ngao;         thực tại đen tối, phải là bậc nho sĩ tiết tháo
               nghiệm thuở hoa tàn nhị nở, xem khi yến         có lòng tự trọng cao, nhưng đồng thời họ

               tới nhạn về”; đồng thời là những âm thanh       phải  chấp  nhận  một  cuộc  sống  thảo  am
               cất  lên  nơi  hoang  dã:  “rừng  gióng  điệu   dân  dã,  Nguyễn  Hàng  không  ngại  ngần
               chim,  ai  khua  trống  ếch”;  cuộc  sống  lao   bộc bạch:
               động: “cày lũng tuyết, hái củi mây” như             Dở dang tuồng canh, mục, ngư, tiều
               bao cuộc sống bình dân khác:                        Pha phách thói nho, y, Đạo, Thích.
                   Cảnh chắt chiu nương đậu, nương khoai          Tựa mây tắm suối, miễn được tiêu dao;

                   Mùa đắp đổi, hàng kê, hàng mạch.                Nương giá phù xa, sá gì bộc bạch.
                   Vui với thiên nhiên như bầu bạn, Nại            Là một ẩn sĩ, Nguyễn Hàng tự nhận
               Hiên trào lộng cái nghèo của chính mình         mình  phải  hoá  thân  trong  tám  nghiệp:
               như một thú giải khuây:                         canh,  mục,  ngư,  tiều,  nho,  y,  Đạo,  Thích

                   Cỏ cây thương vì tính lãn dung              (dân  cày,  kẻ  chăn  trâu,  người  đánh  cá,
                   Nước non thấu thửa lòng thanh bạch.        người hái củi, thầy nho, thầy thuốc, đạo
                   Sau  những  lời  thơ  tức  cảnh  là  tâm    Lão, đạo Phật) để được tự do hòa mình với
               trạng cô đơn, nỗi niềm u ẩn của vị chân         thiên nhiên, với dân gian.
               nho đọng lại:                                       - Phần nghị luận, người viết bộc lộ rõ
                   Dù ai thăm hỏi ngọn nguồn                   quan  niệm  về  ý  nghĩa  sống  thác  của  đời

                   Mặc kẻ đón tìm dấu tích.                    người theo quan niệm xuất thế của nho gia:
   1078   1079   1080   1081   1082   1083   1084   1085   1086   1087   1088