Page 1081 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1081
1081
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
lục liệt truyện (39 truyện) đều sáng tác ở Phần thứ hai, tiếp nối khung cảnh
Tuyên Quang. Uy tín và ảnh hưởng văn rộng là bức tranh kề cận:
chương của vị danh nho này rất sâu rộng Lâu đài kề nước
1
suốt một vùng trung châu Tuyên Quang, Hoa cỏ hướng dương.
Yên Bái và Phú Thọ, liên quan với huyền Tác giả đặc tả vị thế của thành nhà Bầu
thoại dân gian. và ngợi ca chí khí của anh em họ Vũ. Kế đó
Năm 1565-1566, Chúa Bầu mời các là hình ảnh nối tiếp những loài hoa thược
nho sĩ trong vùng đến dinh thự của mình, dược, mẫu đơn và các loài thảo mộc được
mở cuộc thi ngâm vịnh thơ phú nhằm bài trí hài hòa với ngõ hạnh, tường đào,
kén dụng nhân tài, trong đó có Nguyễn đường hoè, dặm liễu và sự xuất hiện bóng
Hàng. Bài Đại Đồng phong cảnh phú của hình người đẹp xứ Tuyên với má đào,
Nại Hiên Nguyễn Hàng giành giải Nhất. quốc sắc, quần lục, thiên hương... cùng tô
Họ Vũ muốn mời ông cộng tác, nhưng điểm cho toà thành của Vũ Vương thêm
ông không hám lợi danh, ông “từ tạ trở lộng lẫy.
về, ngao du nơi vườn ruộng, đọc sách, Phần thứ ba là bức tranh hiện thực sôi
bàn luận đạo nghĩa”. động về cuộc sống tấp nập, phồn vinh của
Nguyễn Hàng có các bài phú Nôm: trấn Đại Đồng, một đô thị nhỏ nổi tiếng
Tịch cư ninh thể phú (Bài phú an thân nơi tĩnh xa xưa. Đặc biệt là sự xuất hiện hình ảnh
lặng), Đại Đồng phong cảnh phú (Bài Phú người dân tộc thiểu số trong ngày hội chợ:
phong cảnh Đại Đồng) và Tam Ngung động Tán đầu khăn họp khách bốn phương
2
phú (Bài phú động Tam Ngung) - bài này Xe dù ngựa dong đường thiên lý.
hiện chưa sưu tầm được. Nguyễn Hàng là cây bút đầu tiên của
Đại Đồng phong cảnh phú là một bài văn học trung đại Việt Nam đưa chân
phú Nôm hàm súc, gồm bốn phần: dung người dân tộc Dao vào tác phẩm của
Phần thứ nhất là bức tranh phong mình. Đại Đồng còn là nơi hội tụ của châu
cảnh mở đầu bằng những câu: ngọc, lụa là gấm vóc, nơi có cảnh ngựa xe
Đặc khí thiêng liêng dập dìu, giàu sang, phú quý. Từ quan sát,
Nhiều nơi thanh lạ nghiền ngẫm, tác giả đi đến nhận xét:
Non Xuân Sơn cao thấp triều Tây Xem phong cảnh chỉn đã khác thường
Sông Lôi Thủy quanh co nhiễu tả. Gẫm tạo vật thật đà có ý.
Xứ sở Đại Đồng dưới con mắt người Thi nhân ngợi ca thế nhân hòa của họ
nghệ sĩ có địa thế linh thiêng, kỳ vĩ và tươi Vũ, ngự trị toà thành trấn nhất phương
đẹp. Trung tâm của địa danh này là bức đó. Phần kết, từ góc nhìn của Kinh dịch
thành nước được vây bọc bởi thế sơn kỳ soi chiếu vào vị thế địa linh, ông rút ra
thủy tú với “Ngàn tây chìa cánh phượng”, triết lý đối ứng và nhân quả về thế vận
“Thành nước uốn hình rồng”; “Đùn đùn của Vũ Vương:
non yên ngựa”, “Cuồn cuộn thác con Trời sinh Chúa Thánh
voi”... Hình dáng non sông hội tụ tạo Đất có tôi hiền
thành thế địa linh nhân kiệt. Xem ngôi Kiền đòi thời mở vận
1. Thành nhà Bầu do hai anh em Vũ Uyên và Vũ Mật cho xây dựng ở thế kỷ XVI, nay còn dấu tích
tại xã An Khang, thành phố Tuyên Quang.
2. Tán đầu khăn: Khăn xếp đội đầu của đồng bào Dao.
