Page 1068 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1068

1068    ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG



                   Yêu ai thì lại xin mừng                         Một số thể loại dân ca tiêu biểu của
                   Nếu chưa em cũng xin đừng trách anh!        các dân tộc ở Tuyên Quang
                   Cô gái:                                         1-  Hát  ru:  Đồng  bào  Kinh,  Tày,  Sán
                   Người yêu chưa có anh ơi                   Chay...  lưu  truyền  nhiều  bài  hát  ru  con,
                   Quăng dao xuống nước cho lời chứng minh    ru  em  đằm  thắm.  Những  bài  bài  hát  ru

                   Dao nổi thì em bạc tình                     bằng tiếng Kinh thường ngắn gọn, thiên
                   Dao chìm đáy nước thì tình trắng trong.     về nhịp:
                   Trong  những  lời  ca  tiếng  hát  giao         À ơi! Ru em, em ngủ cho lành
               duyên,  đôi  khi  còn  thấy  cả  những  nỗi         Để mẹ gánh nước rửa bành con voi,
               buồn và những lời ca uất nghẹn của đôi              Muốn coi lên núi mà coi

               lứa trong xã hội xưa. Chẳng hạn, tâm trạng          Coi bà Triệu Ẩu cưỡi voi đánh cồng.
               thất tình của một chàng trai Dao:                   Các  bài  hát  ru  của  đồng  bào  Tày
                   Lên rừng xanh, hoa xưa rơi lả tả            thường dài hơn, bên cạnh nhịp điệu còn
                   Xuống bờ khe, nước cũ đã khan dòng...      mang những hình ảnh hồn nhiên, gần gũi:
                   Nhưng chàng cũng dứt khoát với sự               À ơi, em ngủ

               bội tình bằng lời ca chân thực:                     Ngủ say đi
                   Anh yêu em yêu như chén rượu đầy                Ngủ, đợi tí mẹ về
                   Nhưng chén rượu mà nhơ bẩn, anh quyết           Mẹ đi nương lấy dưa,
               đổ ngay chẳng đoái!                                 Mẹ đi ruộng lấy muỗm,
                   Những hủ tục ép duyên đem đến bi                Muỗm được hai ống,
               kịch cho tuổi trẻ với tình yêu trong lời oán        Chim sẻ được hai con,

               thán của cô gái Sán Chay:                           Một con đi giặt tã
                   Không phải người yêu, ta sẽ trả trầu cau       Một con ru em ngủ...
                   Không phải người nhớ, ta sẽ mang gà trả        Các bản làng của đồng bào Sán Chay ở
               tận nhà                                        Hàm Yên, Yên Sơn và Sơn Dương vẫn còn

                   Nếu anh chị cứ ép ta, ta sẽ làm ma ca hát.  lưu giữ bài hát ru em:
                   Tâm trạng thất vọng khi người yêu đi            À ời à ơi!
               lấy chồng của chàng trai Sán Chay:                  Ru em, em ngủ cho say
                   Lửa cháy bờ ao đường cơ đứt                  Em ngủ đợi nhé trưa nay mẹ về
                   Lửa cháy tùng bách đứt âm dương                Đi nương mẹ lấy cá trê
                   Em đi lấy chồng anh đứt lối...                  Đi ruộng bố lấy muỗm về cho em.

                   Trở lực về tình yêu và hôn nhân cũng            Muỗm thì chị nướng cho thơm
               thường thấy trong thơ ca dân gian Mông.             Chờ em ngủ dậy, mớm cơm em dần...
               Khi tuyệt vọng về tình yêu, cô gái Mông             2- Hát then: Là một sinh hoạt văn hoá
               tìm đến lá ngón để quyên sinh:                  phong tục, tín ngưỡng có từ lâu đời ở các

                   Gầu Mông sợ ăn lá ngón                      tỉnh miền núi Việt Bắc, nơi có cộng đồng
                   Nhưng sao hết được đau lòng.                dân tộc Tày sinh sống. Theo đồng bào, bà
                   Đỉnh  cao  của  bi  kịch  tình  yêu  là  cái   then  hay  cô  then  là  người  có  nhiệm  vụ
               chết, họ tìm thấy hy vọng cuối cùng trong       giao nối âm dương, thiên đàng và hạ giới.
               cái chết:                                       Ở Tuyên Quang hát then thường gắn với
                   Anh chết, em chết                           lễ cầu mùa và giải hạn. Sau khi làm lễ cầu

                   Hai đứa mình mới có cuộc sống êm đềm.      cúng, bà then hay cô then hát kết hợp với
   1063   1064   1065   1066   1067   1068   1069   1070   1071   1072   1073