Page 1064 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1064
1064 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
- Thứ gì ăn vào tháng chạp mùa đông? - Dao không mài mà sắc? (Cây lau).
(Quả cọ). - Con trâu chết đã ba đời, ai qua cũng phải
- Thứ gì ăn cả lông cả vỏ không phải bóc? xẻo? (Hòn đá mài).
(Quả đào). - Con gì sinh ra không bú mẹ (Gà con).
- Thứ gì ăn ở bên ngoài bóc ở bên trong? - Con gì sinh ra không nhận mẹ (Con vịt).
(Mề gà). - Cái gì ngày tắm rửa hai lần (Cái bát).
Đồng bào Sán Chay có kho tàng câu - Chặt một cây làm một cái nhà, tháo một
đố rất phong phú. Những sự vật hiện cái nêm đổ một cái nhà? (Cái ô).
tượng đem đố ở ngay trong môi trường - Trên có một cái ô, dưới có một ổ trứng?
sinh hoạt: (Khoai sọ).
- Trên kín dưới kín, ở dưới nói chuyện ầm Có khi lời đố thành bài hát:
ầm? (Nhà sàn). - Hạt gì bé
- Nhà tôi có con trâu đen ỉa ra cứt trắng Hạt gì bé, thật bé tí ti!
(Nồi cơm). Hạt gì bé có ba lần vỏ? (Hạt rau dền)
- Con chim đậu ở phai nước thì sống. Hạt gì lớn có một lần vỏ? (Hạt thóc).
- Không có nước thì chết? (Đèn dầu).
- Nhà tôi có đôi con gái, muốn trêu mà lại 3. Thơ ca dân gian
sợ? (Đôi mắt). Tuyên Quang là mảnh đất tiềm tàng
- Cái gì bằng bằng không mọc cỏ? (Mặt những làn điệu dân ca gắn bó với đời sống
nước). vật chất và tinh thần của con người miền
- Vật gì nhọn nhọn không có cành? (Sừng núi. Mỗi dân tộc lại tạo nên một thế giới
trâu). dân ca bằng các phương thức biểu hiện
- Thứ gì có cành không có lá? (Sừng nai). nghệ thuật đặc sắc như: hát then, hát cọi,
- Cây gì có quả không có hoa ? (Quả ngõa) hát quan làng, hát ru, soọng cô, sình ca...
- Cái gì không xương mà đánh ngã người? Ca dao, dân ca Tuyên Quang nổi lên mấy
(Rượu ngon). bình diện cơ bản sau:
- Vật gì chảy xuống khoét cả ruộng nương? 1- Quan niệm về vũ trụ, nhân sinh và tình
(Nước chảy). yêu quê hương
- Con gì không xương mà cắn được người? Theo cách nhìn của đồng bào Mông,
(Con vắt). bầu trời và mặt đất do ông Chày, bà Chày
- Con gì không xương mà chui ở đất bằng? sinh tạo:
(Con giun). Ngày xửa ngày xưa
Đồng bào Pà Thẻn lại có những câu Bà Chày sinh ra mặt đất
đố không kém phần chân thực, vừa tinh tế Ông Chày tạo ra bầu trời...
vừa hồn nhiên, thú vị: Đồng bào Sán Chay cho con người
- Bên đồi có một cây nhiều chim đỏ chim sinh ra từ một hòn đá tròn to là ông Trời
xanh? (Cây ớt). và bà Đất:
- Trên đồi có một đàn trâu đen? (Con chấy). Từ hòn đá tròn to
- Khi ở trong nhà bé bằng bắp tay Vỡ ra hai con người.
Khi bước ra cửa bằng cái nia? (Cái ô). Ca dao, dân ca còn là những bức tranh
Đồng bào Dao có di sản câu đố và hát tươi đẹp về thế giới thiên nhiên. Qua cảm
đố phong phú gắn với môi trường lao động nhận của đồng bào Sán Chay, đó là những
và sinh hoạt. Chẳng hạn những câu sau: bức tranh mùa xuân:
