Page 1059 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1059
1059
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
4. Truyện ngụ ngôn nên cùng nhau rút chạy.
Các truyện ngụ ngôn lưu truyền ở Truyện Sói và Cọp (dân tộc Dao) kể:
Tuyên Quang thường gắn với môi trường Xưa kia ở một khu rừng nọ, có hai con vật
lao động sản xuất của mỗi cộng đồng, tranh nhau cai quản. Sói nói với cọp rằng:
trong gia đình và liên quan về phong tục. “Anh tuy khoẻ nhưng chẳng biết trèo cây”.
Truyện Đẽo cày giữa đường (dân tộc Cọp nói: “Tôi cũng sẽ trèo được!” Rồi hai
Kinh), kể về người nhẹ dạ cả tin dẫn tới con vật thi nhau trèo lên một cây cao to
lao động không có kết quả, để rút ra bài giữa rừng. Sói tuy nhỏ nhưng có nước đái
học: Con người phải có lập trường và tự độc có thể làm mù mắt mọi loài thú trong
rừng. Sói leo lên trước rồi đái khắp cành
chủ trong cuộc sống. cây và lá. Đến lượt cọp leo lên cây, nhưng
Truyện Năm anh xẩm xem voi, kể lại vừa tới được lưng chừng thì nước đái sói
một cảnh tượng khôi hài của năm anh xẩm đã tới tấp rơi vào mắt, cọp không nhìn
nhận xét phiến diện về con voi, dẫn tới ai thấy gì nữa, vội tụt xuống và nói: “Mắt ta
cũng đều sai lệch. mù rồi! Từ nay sói sẽ cai quản sơn lâm”.
Truyện Voi thua chim Chích kể về cuộc Con trâu của trời (dân tộc Kinh), Người
“thi tài uống cạn nước bể” của hai con vật, nông dân và con gấu, Ngọc Hoàng thấp mưu
voi uống lúc triều lên, chim chích chọn (dân tộc Tày) là các truyện kể có cốt truyện
uống khi triều xuống, cuối cùng chim gần nhau.
chích giành thắng lợi. Truyện Ngọc Hoàng thấp mưu kể: Ngày
Truyện Hươu và rùa thi tài (dân tộc xưa, có một người nông dân làm lụng rất
Tày) đưa ra nghịch cảnh hai con vật rùa và vất vả nhưng vẫn đói nghèo nên tìm đường
hươu thi chạy, do biết hiệp đồng chặt chẽ lên trời mượn trâu về cày cấy. Trời cho
với nhau, họ nhà rùa bố trí theo các bụi mượn trâu và đòi khi lúa chín phải trả cho
rậm dọc đường đua, còn hươu chủ quan trời một nửa, rồi trời lại kiếm cớ cướp hết.
một mình cậy ở chân dài, khi tới đích đã Năm sau, anh lại lên trời mượn trâu, trời
thấy rùa có mặt trước rồi. đòi đến mùa thu hoạch phải nộp cho trời
Truyện Cọp ốm (dân tộc Tày), kể về con phần ngọn. Anh dắt trâu về cày đất, trồng
cọp không may bị gãy chân phải nằm lì khoai lang, đến mùa thu hoạch cắt phần
trong hang; các muông thú rủ nhau vào ngọn trả cho trời. Trời phải chịu. Năm sau,
thăm chúa sơn lâm, nhưng đùn đẩy nhau anh lại lên trời mượn trâu, trời bảo vụ tới
mãi, cò bay vào trước. Cọp hỏi: “Mày trời sẽ lấy gốc. Anh bèn về trồng lúa, lúa
thấy vết thương của ta thế nào?”. Cò đáp: chín anh gặt lấy ngọn, trả trời phần gốc.
“Thưa chúa thối lắm!”. Cọp gầm lên giận Trời lại thua cuộc. Năm sau trời giao ước
dữ, Cò bay vụt đi. Cáo vào gặp Cọp và cho mượn trâu nhưng đến mùa thu hoạch
nhanh nhảu đáp: “Thưa chúa, chân chúa phải trả cho trời cả gốc và ngọn. Anh nông
bốc mùi thơm lắm ạ!”. Cọp nổi giận hét dân về trồng ngô, đến lúc thu hoạch anh
lên: “Đồ nịnh hót!”. Các con vật đều run bẻ ngô gánh về nhà còn gốc và ngọn trả
sợ. Chuột nhanh chân len vào nhanh nhảu cho trời. Thua cuộc, trời không cho mượn
đáp: “Thưa chúa, con nay nghẹt mũi chẳng trâu nữa. Nhân lúc vắng trời, anh nông
thấy mùi chi?”. Cọp gầm lên: “Mi là đồ giả dân bèn nắm đuôi con trâu của trời kéo
dối! Cút ngay!”. Loài vật đều sợ hãi, thấy giật lùi về hạ giới. Trời cho người đi tìm
nói thật, nói dối, vờ vĩnh đều chẳng xong trâu, gặp anh nông dân, anh chỉ vào dấu
