Page 1057 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1057
1057
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
hồn thành trinh nữ báo mộng cho một vài rồi bà lão biến mất. Bỗng giông tố nổi lên,
người trong dân cách trị bệnh cứu người. mưa lớn, nước ngập mênh mông, làng bản
Những người ấy tức là Tsinèng, có phép chìm hết. Duy chỉ chỗ nền nhà mẹ con bà
thuật giao thiệp với thần tiên, ma quỷ . goá không bị ngập và thành một đồi cao.
1
Truyện Nàng Ba lấy chồng Rắn của Các khu đất trong làng cứ thay nhau lún
đồng bào Cao Lan được lưu truyền ở sâu thành ba khu vực nước lớn, gọi là hồ
Tuyên Quang kể: Ngày xưa ở bản nọ, có Ba Bể.
một người đàn ông goá vợ có ba cô con Truyện Thần Bạch Ngưu, kể: Xưa kia có
gái. Một hôm đi đắp phai nước, ông cuốc một con trâu trắng lạ đến ăn lúa của dân
phải long mạch của Rắn thần. Rắn ra điều bản Chản bị xua đuổi không có đường
kiện ông phải gả con gái cho Rắn mới về, liền ngược lên Cao Bằng, lạc đường
được tha mạng. Trong ba chị em, chỉ cô út đi lang thang đến tối. Trong bản có bà cụ
nhận lời lấy Rắn và theo chồng về Long sống một mình ở túp lều cạnh rừng, thấy
Cung sống với vua cha. Rắn hiện nguyên con trâu lạc liền giữ lại để chờ người mất
hình là chàng hoàng tử đẹp đẽ. Họ sống trâu đến nhận. Hằng ngày bà dắt trâu đi ăn
hạnh phúc. Một thời gian sau, nàng Ba về cỏ, đêm về buộc vào gốc cây gần nhà. Vào
thăm quê. Cha đã mất. Thấy em phú quý, buổi chiều ngày thứ tư có hai anh thanh
chị cả lập mưu bảo em trèo lên cây rồi chặt niên cổ quàng khăn trắng, mặt mũi khôi
gốc cho em chết đuối để giành phần hạnh ngô tìm tới bà xin chuộc trâu, bà vui vẻ
phúc. Con quỷ nước cướp được nàng Ba. trả lại. Một anh nói: “Chúng con ở xa tìm
Hoàng tử Rắn tìm cách cứu vợ thoát tay trâu lạc bốn ngày nay, bây giờ mới thấy
quỷ rồi sum họp hạnh phúc. Người chị mà đường về còn xa, bà cho phép chúng
con nghỉ lại một đêm sớm mai đi sớm”. Bà
gian ác bị đày làm con giun đất. cụ nói: “Già chỉ có một mình, lều chật chội
Sự tích hồ Ba Bể của đồng bào Tày và liệu các con có ngủ được không?”. Hai
Nùng kể: Xưa kia ở một bản bên hồ vào người nói: “Không sao ạ!” Bà cụ đồng ý
ngày lễ cầu mùa, dân làng đang tụ hội để họ nghỉ lại. Trước khi đi ngủ một người
đông vui thì bỗng nhiên xuất hiện một con nói với con trâu: “Tối nay mày ỉa cho bà ba
bò lạ, họ rủ nhau giết luôn ăn thịt. Trong đống phân để bà lấy phân trồng rau nhé!”.
bữa tiệc, có một bà lão vào xin ăn, bị xua Sớm hôm sau, khi ăn xong mấy củ khoai
đuổi. Bà lão cụ tìm đến cuối làng, được do bà cụ luộc, trước khi lên đường, hai
một bà góa nghèo đón vào nhà cho ăn cơm thanh niên lấy lá che kín ba đống phân lại
và ngủ lại. Bà goá chỉ có một cái giường, và dặn bà: “Bà hãy để ba đống phân này
hai mẹ con liền nhường cho bà lão ăn xin, đến sáng ngày thứ tư hãy đem bón ruộng
nhưng bà lão chỉ xin nằm nhờ vào một cái nhé!”. Hai thanh niên chào bà và dắt trâu
nong, ban đêm bà hoá thành một con Giao đi. Bà cụ phân vân tự hỏi: tại sao phải
Long, ngày lại là người. Bà lão bảo với hai chờ đến ba ngày mới mở? Bà liền mở một
mẹ con gia chủ rằng bà chăn bò cho vua đống phân ra xem, thấy đó là một đống
Thủy không may bò lạc bị dân làng giết sắt. Đoán hai đống còn lại là của quý, bà
mất. Vua Thuỷ sẽ chẳng tha đâu, nhưng chờ đúng đến sáng ngày thứ tư mới mở
hai mẹ con bà góa cứ yên tâm ở đây, nói thì thấy một đống toàn bạc thỏi, một đống
1. Theo Lan Khai: “Rừng khuya”, in trong Truyện đường rừng, Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà Nội,
2004.
