Page 1052 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1052

1052    ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG



               người gần gũi với cốt truyện của đồng bào       (Mẫu Thoải, từ nguyên âm là Mẫu Thuỷ).
               Dao, Sán Dìu, Mông và các dân tộc thiểu         Truyền thuyết kể rằng: Kim Xuyên là một
               số  khác,  nhưng  cũng  có  những  tình  tiết   hoàng  tử  con  vua  đất  Thục,  lấy  con  gái
               riêng.  Thần  Sấm  Sét  kể  rằng:  Ngày  xưa,   Long Vương tại Động Đình Hồ. Bà rất yêu
               có hai vợ chồng sinh được hai người con.        chồng nhưng Kim Xuyên lại lấy vợ lẽ tên
               Người chồng lập mưu bắt được Thần Sấm           là Thảo Mai. Người vợ lẽ đem lòng ghen
               Sét nhốt vào lồng. Khi ông đi vắng, Thần        ghét vợ cả của Kim Xuyên nên đã vu cho

               Sấm Sét tìm cách dỗ dành những đứa trẻ          bà là người thất tiết với chồng. Do cả tin
               để trốn thoát, rồi cho chúng một cái răng       nghe theo lời vợ lẽ, Kim Xuyên đã nhốt vợ
               thần.  Hai  đứa  trẻ  đem  trồng  mọc  thành    vào cũi rồi bỏ vào rừng sâu cho thú dữ ăn
               dây  bầu,  ra  quả.  Ông  Trời  gây  nạn  đại   thịt. Ở trong rừng, không những bà không
               hồng thuỷ. Hai anh em chui vào quả bầu          bị thú dữ ăn thịt mà còn được chúng hằng
               nên còn sống sót. Họ lấy nhau, người vợ         ngày  mang  hoa  quả  về  nuôi  sống.  Một
               ấp một quả trứng và sinh ra nhiều dân tộc       hôm,  có  một  Nho  sĩ  bắt  gặp  bà  ở  trong
               khác nhau, trong đó có người Pà Thẻn.           rừng, bà đã nhờ chuyển giúp một lá thư

                   Đồng bào Tày vùng Nà Hang cũng có           cho  Long  Vương  đến  cứu.  Long  Vương
               Truyện  quả  bầu,  cốt  truyện  về  nguồn  gốc   muốn gả công chúa cho vị nho sĩ tốt bụng,
               dân tộc tương tự như các truyện của đồng        nhưng ông từ chối, chỉ muốn là một người
               bào Dao, Cao Lan, Pà Thẻn, nhưng có sự          bạn tri kỷ của bà. Để đề cao đức hạnh của
               khác  biệt  về  tình  tiết  do  trong  quá  trình   bà, người đời suy tôn bà là Mẫu Thoải và
               lưu truyền đã được địa phương hoá, ly kỳ        lập miếu thờ . Từ đó, Mẫu Thoải là vị thần
                                                                            1
               hoá trên cơ sở tên các trái núi lớn trong       cai  quản  nguồn  nước,  người  dân  cầu  sự

               vùng để tăng sức hấp dẫn. Ví dụ, khi mô         phù hộ của Mẫu khi gặp hạn hán, thiên
               tả nạn đại hồng thuỷ có câu: “Phia Tiên         tai, lũ lụt và chống giặc ngoại xâm.
               lấy tua mạ, Phia Đa lấy tua mu, Cham Chu
               lấy tua cáy”, nghĩa là Phia Tiên bằng con           Từ lâu, truyền thuyết Pú Lương Quân
               ngựa, Phia Đa bằng con lợn, Cham  Chu           (Thần Nông) của đồng bào Tày đã ăn sâu
               bằng  con  gà...  Tất  cả  nhằm  nói  lên  quá   vào  tiềm  thức  của  người  dân  miền  núi.
               trình hình thành dân tộc là một cuộc vật        Câu chuyện kể rằng, loài người do ông Pú
               lộn sinh tồn với thiên nhiên...                 Lương và bà Slao Cải tạo nên. Họ đã sinh
                                                               đàn con đông đúc 100 người và dạy mọi
                   2. Truyền thuyết                            người biết che thân, biết săn bắt, hái lượm,

                   Nằm ở phía bắc tỉnh Phú Thọ, Tuyên          cư trú, dùng lửa, trồng cấy, chăn nuôi, xây
               Quang  là  mảnh  đất  lưu  truyền  nhiều        dựng  gia  đình,  phân  chia  thành  các  họ
               truyền  thuyết  về  thời  đại  Hùng  Vương,     Ma, Bế, Nông, Hà, Lý... Hai ông bà khi qua
               như Truyện đẻ trăm trứng, Sơn Tinh - Thuỷ       đời được con cháu lập đền thờ, Pú Lương
               Tinh,... Các truyền thuyết của cộng đồng        được dân gian tôn làm Thần Nông. Câu

               các dân tộc thiểu số tạo cho Tuyên Quang        chuyện gợi ra bức tranh cổ sơ về quá trình
               một vùng văn học dân gian rất phong phú.        hình thành dân tộc trải qua lao động bền
                   Từ xa xưa, người dân xứ Tuyên có tục        bỉ, khai phá thiên nhiên, xây dựng và bảo

               thờ Mẫu, xem nước là mẹ, gọi là mẹ nước         vệ cuộc sống cộng đồng.



                   1. Theo Ngô Đức Thịnh: Đạo mẫu Việt Nam, Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 1996, tr. 29-30.
   1047   1048   1049   1050   1051   1052   1053   1054   1055   1056   1057