Page 1053 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1053
1053
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
Truyện Nguồn gốc người Dao (Quá sơn bò, lợn, gà và trườn ra đầm nước. Dân làng
bảng văn) cho rằng: Người Dao vốn xuất khiếp sợ, ai qua đầm cũng đều thiệt mạng.
thân từ linh khuyển từ trên trời giáng Theo lệ, cứ ngày 2-2, ngày 6-6 và ngày 26-
xuống, có tên là Bàn Hộ. Bàn Hộ có tài 12 âm lịch hằng năm là Ngọc Hoàng sai
giúp vua Bình Vương diệt Cao Vương, các nàng tiên xuống đầm bắt cá. Một hôm,
được Bình Vương gả công chúa và cho các nàng tiên đang bắt cá, hai con rắn xông
phép ngự trị riêng một vùng núi. Hai vợ vào quấn họ, nhưng nhờ phép mầu hai
chồng sinh được sáu con trai và sáu con nàng thoát nạn bay về trời. Biết chuyện,
gái. Lớn lên, các con lập thành mười hai Ngọc Hoàng liền sai Thiên Lôi đi bắt rắn
gia đình riêng. Bình Vương phong cho về trị tội, nhưng không thấy chúng đâu.
Bàn Hộ là Bàn Vương làm vua của người Ngờ hai nàng nói dối, Ngọc Hoàng cho
Dao. Mỗi người con của Bàn Vương tự nàng tiên thứ chín tên là Mây, tài giỏi đi
chọn cho mình một họ. Con cả lấy họ Bàn bắt rắn. Nàng biến thành một cô gái Dao
những người còn lại người lấy họ Lý, họ Quần trắng xinh đẹp, đeo nhiều vàng bạc
Đặng, họ Hoàng, họ Tướng, họ Triệu, họ lấp lánh, mang theo chiếc rổ và giỏ thần.
Hồ, họ Tống, họ Trịnh, họ Phùng, họ Lôi, Vào một ngày đẹp trời, nàng xuống đầm
họ Tưởng... bắt cá. Hai con rắn xông vào cuốn nàng
Người Dao có nhiều câu chuyện về để ăn thịt, một con thò lưỡi dài vào nách
chó như chó cứu người thoát giặc và nuôi nàng chực hút máu, nàng đọc thần chú rồi
sản phụ, nuôi trẻ thơ, cứu chủ thoát nạn, rút dao cắt phăng lưỡi rắn; còn một con
giúp người bị gãy xương,... Đó là lý do vì nàng lấy rổ thần úp lại và rạch bụng, thấy
sao người Dao không ăn thịt chó. Con chó có nhiều vàng bạc. Nàng lấy vàng bạc chia
từ xa xưa trở thành vật tổ tô tem của đồng cho dân nghèo và đem chôn quanh đầm
bào Dao. Chó bị tai nạn hay già chết được rồi bay về trời. Từ đó mọi người sống yên
chôn cất. Khi săn được thú rừng phường lành. Dân làng lập miếu thờ nàng Mây tôn
săn vẫn dành phần cho chó... nàng là Bà chúa Đầm Mây. Hằng năm cứ
Truyền thuyết về Lễ hội Đầm Mây của đến các ngày 2-2, 6-6 và 26-12 âm lịch, dân
đồng bào Dao Quần trắng làng Đồng làng làm lễ và mở hội vui chơi .
1
Danh, xã Lang Quán, huyện Yên Sơn kể
rằng: Làng xưa có một đầm nước lớn, vào 3. Truyện cổ tích
những ngày hội Ngọc Hoàng sai các thần Tuyên Quang là một trong những tỉnh
xuống bắt cá mang về trời. Có một cô gái miền núi có kho tàng truyện cổ tích rất
mới về làm dâu làng, một hôm đi lấy củi phong phú, có nhiều truyện cổ tích gắn
qua đầm thấy nhiều cá vội về lấy rổ xúc, với địa danh hay tên loài vật, như: Sự tích
nhưng chỉ được hai quả trứng lạ liền mang đèo Ái Âu, Sự tích chim bắt cô trói cột, Sự
về. Hôm sau, cô cho hai quả trứng vào nồi tích chim quý quý,... Các truyện cổ tích lưu
luộc, nở ra hai con rắn đầu có mào, mình truyền ở Tuyên Quang đa dạng nhưng chủ
loang lổ, có đuôi như cá chép. Hai con rắn yếu tập trung vào các chủ đề về nguồn gốc
lớn rất nhanh, khi bằng cột nhà sàn, một các danh lam thắng cảnh, nguồn gốc các
con rắn nuốt cô, rồi chúng nuốt hết trâu, loài cầm thú, mối quan hệ lứa đôi, phong
1. Theo Nguyễn Vũ Phan: Lễ hội Đầm Mây làng Đồng Danh 2008 (tài liệu sưu tầm). Phòng Tư liệu, Sở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tuyên Quang.
