Page 1054 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1054

1054    ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG



               tục  tập  quán...  Tất  cả  đều  liên  quan  đến   Họ  Ma  cho  gia  đinh  đuổi  theo,  gấp  quá
               sinh hoạt dân gian miền núi. Truyện Tấm         Chất Khươi vội vốc tay xuống đất lấy một
               Cám (dân tộc Kinh), Ý Ưởi Ý Noọng (dân          tảng đá lớn đặt chắn đường. Tảng đá ấy
               tộc Tày) cùng chung cốt truyện và chủ đề        sau thành ra ngọn núi Thần, chỗ tảng đá
               về  dì  ghẻ  con  chồng.  Truyện  Người  Dao   bị moi lên thì xoáy thành con sông Gâm
               kiêng ăn thịt chó (dân tộc Dao), Vì sao không   ngày nay” .
                                                                          1
               dùng gỗ mít (dân tộc Cao Lan), Thần Bạch            Truyện Thạch Sanh (dân tộc Kinh) và
               Ngưu (dân tộc Tày) đều nhằm lý giải tập         truyện  Cẩu  Khây  (dân  tộc  Tày)  gần  gũi
               quán sinh hoạt của mỗi cộng đồng.               nhau  về  mô  típ  dũng  sĩ  diệt  trăn  tinh,
                   Truyện Sự tích chim quý quý (dân tộc        trừ yêu quái mang lại bình yên cho mọi
               Kinh và dân tộc Tày) và Thần Sắt (dân tộc       nhà, ca ngợi sức mạnh, lòng dũng cảm vì
               Thái) lưu truyền ở Tuyên Quang và nhiều         cộng đồng của những người nghĩa dũng.
               nơi  đều  gần  gũi  nhau  về  cốt  truyện:  Có   Truyện Cẩu Khây kể: Ngày xưa ở một bản
               một anh chàng nghèo khó, không có một           nọ, có một cậu bé nhà nghèo tinh thông

               tấc sắt, phải dùng cây que để đào đất trồng     võ nghệ, có sức khoẻ phi thường, ăn một
               cấy. Một đêm, anh nằm mơ thấy Bụt hiện          lúc hết chín chõ xôi và có thể vác trâu qua
               lên bảo: “Giúp người người giúp”!. Buổi         đầm lầy, nhổ bụi tre đánh chết hổ. Bỗng
               chiều nọ, có một người ăn mặc rách rưới         nhiên, trong vùng xuất hiện hai vợ chồng
               lỡ độ đường xin nghỉ trọ, anh thuận lòng        yêu  tinh  to  như  cây  gạo  già,  rất  hung
               tiếp đón, cho ăn uống và nghỉ lại, nhưng        dữ, đêm đêm lùng bắt người và súc vật

               sáng dậy không thấy khách đâu chỉ thấy          ăn thịt, làm làng xóm tan hoang. Chàng
               một cục sắt đen để lại. Con chim trước nhà      quyết đi tìm giết yêu tinh. Nghe lời cha
               kêu: “Cục sắt quý! Cục sắt quý!”. Anh bèn       mẹ chàng tìm thêm người tài để hợp sức.
               đem cục sắt rèn làm cày cuốc để làm việc,       Trên  đường  đi,  Cẩu  Khây  lần  lượt  gặp
               từ đó cuộc sống của anh trở nên ấm no,          các dị nhân và cùng họ trổ tài. Người đầu
               hạnh phúc.                                      tiên có đôi tay khoẻ thay cho chiếc vồ, có
                   Truyện Chất Khươi (dân tộc Tày) hay         tên là Nắm tay đóng cọc; người thứ hai
               Sự tích sông Gấm, núi Thần Chiêm Hóa, kể        có khả năng dùng vành tai tát nước thay

               rằng: Ngày xưa, có một vị thiên thần giáng      gầu, có tên là Vành tai tát nước; người thứ
               xuống  thế  gian,  tên  gọi  là  Chất  Khươi.   ba là một chàng trai dùng móng tay đục
               Thủa ấy, thủy tổ họ Ma có một người con         cây gỗ thành lòng máng dẫn nước có tên
               gái đẹp, da cô trắng như tuyết, tóc đen như     là Móng tay đục lòng máng, sau mỗi lần
               mun, môi đỏ như máu, mắt sáng như đèn.          gặp  một  chàng  trai  là  một  cuộc  đấu  võ
               Chất Khươi tình cờ gặp và yêu say đắm           thử tài, tất cả đều bái phục Cẩu Khây. Bốn

               cô gái nhà họ Ma, liền đem lễ vật đến cầu       người kết nghĩa anh em, cùng lên đường
               hôn long trọng như lễ hỏi vợ của Sơn Tinh,      đi trừ diệt yêu tinh. Nhờ dũng cảm, tài
               Thủy Tinh xưa. Họ Ma chê thần là một vị         trí, đồng lòng hợp sức họ đã diệt trừ được
               khổng  lồ,  nhất  định  từ  chối.  Thất  vọng,   hai con yêu tinh, đem lại cuộc sống yên
               Chất Khươi liền cướp người đẹp chạy xa.         vui cho làng bản .
                                                                                2

                   1. Theo Lan Khai: “Đỉnh Non Thần”, in trong Truyện đường rừng, Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà Nội,
               2004.
                   2. Theo Truyện cổ Việt Bắc, Nxb. Văn hóa, Hà Nội, 1963 và lời kể của cụ Ma Văn Triện ở Bắc Giòn,
               Nà Hang, Tuyên Quang.
   1049   1050   1051   1052   1053   1054   1055   1056   1057   1058   1059