Page 1060 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1060

1060    ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG



               chân trâu đi ngược lên trời, trời đành bất      theo chàng trai và gọi to lên: “Này cái nhà
               lực. Tương tự, truyện Người nông dân và        anh kia, mó bao nhiêu cái thì lại mà mó!” .
                                                                                                         1
               con gấu, kể về một con gấu chiếm hết đất        Anh chàng càng chạy xa thêm.
               rừng,  người  nông  dân  phải  đến  xin  gấu        Truyện Hả tu lò kể về một người miền
               cho mượn đất gieo trồng. Gấu nhận lời và        xuôi  theo  bạn  là  một  người  miền  núi
               đòi người nông dân sau mỗi vụ phải nộp          thiện xạ vào rừng săn thú. Anh thợ săn

               khi thì ngọn, khi thì gốc, khi thì cả gốc lẫn   dặn bạn: “Nhớ theo tôi thật nhẹ nhàng và
               ngọn cho gấu. Người nông dân đã tìm kế          luôn chú ý nhìn vào bàn tay trái của tôi
               chống lại lòng tham của gấu như tình tiết       chỉ dẫn”. Anh thợ săn rón rén đi trước,
               truyện  trên.  Do  lòng  tham  và  thấp  mưu    anh bạn lần bước theo sau. Vào sâu trong
               cuối cùng gấu nhận phần thất bại.               rừng, chợt thấy một con hươu, anh thợ
                                                               săn dừng lại tay phải liền gương súng và
                   5. Truyện cười                              giơ bàn tay trái về phía sau làm hiệu xua
                   Truyện  cười  dân  gian  lưu  truyền  ở     đi xua lại. Ý bảo người bạn im lặng! Anh

               Tuyên Quang thường có sự pha trộn với           bạn nhìn thấy bàn tay người thợ săn xoè
               truyện ngụ ngôn như tình huống bất đồng         ra năm ngón đưa về phía mình, liền hỏi:
               ngôn ngữ, không hiểu phong tục, những           “Hả tu lò”? (Năm con à?). Anh thợ săn
               cái vô tình đáng tiếc, những điều trái tự       vội nắm bàn tay lại còn một ngón trỏ chỉ
               nhiên, bài học về trí khôn,... với các truyện:   vào trán bạn (ý bảo: im ngay!). Anh bạn

               Mua nồi đất, Hả tu lò, Ông quan lang và người   chưa  hiểu  liền  hỏi  tiếp:  “Mì  nhung  à”?
               hầu, Trí khôn, Người anh keo kiệt,...          (Nó  có  nhung  à?).  Con  hươu  nghe  thấy
                   Truyện Mua nồi đất kể: Có một cô bán        tiếng nói liền phi thẳng vào rừng, để lại
               nồi đất người miền xuôi lên châu Chiêm          đôi bạn tưng hửng nhìn nhau .
                                                                                              2
               Hóa, gặp phiên chợ liền bày la liệt nồi lớn         Truyện  Trí  khôn  là  câu  chuyện  ngụ
               nồi bé ra để bán. Cô vừa bày xong thì có        ngôn hài hước, kể: Một hôm, hổ gặp trâu
               một anh thanh niên Tày đến muốn mua             đang cày dưới ruộng bị roi vọt của người,
               hàng,  hỏi  cô:  “Mó  ý,  mó  cải,  khai  kỷ  lai   hổ lại gần hỏi trâu: “Sao anh to lớn khoẻ

               chào au lẹo?”, nghĩa là: “Nồi bé, nồi lớn       mạnh mà lại để người sai khiến?”. Trâu trả
               bán bao nhiêu tôi mua hết cả?”. Cô hàng         lời: “Người tuy nhỏ nhưng có trí khôn”.
               nồi không biết tiếng Tày, thấy người đàn        Hổ vặn lại: “Trí khôn là gì?”. Trâu nói: “Hổ
               ông lạ trước mặt mình văng ra nào “lẹo”,        hỏi người sẽ biết”. Hổ tìm gặp người hỏi:
               nào “mó” thời tưởng ông khách mua hàng          “Trí khôn của ông đâu cho tôi xem với?”
               định trêu ghẹo mình, cô xấu hổ, rồi bỗng        Người  đáp:  “Tôi  về  lấy  cho  xem,  nhưng

               nổi  cơn  tam  bành,  chửi  bới  ầm  ĩ.  Còn    Hổ phải để tôi trói vào cọc, kẻo tôi về ông
               người  khách  không  biết  tiếng  Kinh  nên     ăn thịt trâu của tôi mất”. Hổ đồng ý cho
               không  thể  nào  biện  bạch  được,  thấy  cô    người trói vào cọc. Trói xong, người chất
               hàng làm dữ quá thì chạy mất. Có người          củi quanh mình Hổ châm lửa đốt, vừa đốt
               gần đấy giải thích nghĩa câu nói của chàng      vừa nói: “Trí khôn của ta đây!”. Hổ giãy
               trai Tày cho cô bán nồi, cô hiểu ra và giãy     giụa thoát chết chạy vào rừng. Từ đấy, trên
               nảy lên tiếc ông khách sộp vội chạy đuổi        mình hổ có những vết vằn đen do cháy;



                   1. Theo Nguyễn Văn Huyên: “Mua nồi đất”, báo Đông Pháp, số 2538, 1934.
                   2. Theo bản sưu tầm Truyện cổ Hàm Yên của Trần Mạnh Tiến.
   1055   1056   1057   1058   1059   1060   1061   1062   1063   1064   1065