Page 1060 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1060
1060 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
chân trâu đi ngược lên trời, trời đành bất theo chàng trai và gọi to lên: “Này cái nhà
lực. Tương tự, truyện Người nông dân và anh kia, mó bao nhiêu cái thì lại mà mó!” .
1
con gấu, kể về một con gấu chiếm hết đất Anh chàng càng chạy xa thêm.
rừng, người nông dân phải đến xin gấu Truyện Hả tu lò kể về một người miền
cho mượn đất gieo trồng. Gấu nhận lời và xuôi theo bạn là một người miền núi
đòi người nông dân sau mỗi vụ phải nộp thiện xạ vào rừng săn thú. Anh thợ săn
khi thì ngọn, khi thì gốc, khi thì cả gốc lẫn dặn bạn: “Nhớ theo tôi thật nhẹ nhàng và
ngọn cho gấu. Người nông dân đã tìm kế luôn chú ý nhìn vào bàn tay trái của tôi
chống lại lòng tham của gấu như tình tiết chỉ dẫn”. Anh thợ săn rón rén đi trước,
truyện trên. Do lòng tham và thấp mưu anh bạn lần bước theo sau. Vào sâu trong
cuối cùng gấu nhận phần thất bại. rừng, chợt thấy một con hươu, anh thợ
săn dừng lại tay phải liền gương súng và
5. Truyện cười giơ bàn tay trái về phía sau làm hiệu xua
Truyện cười dân gian lưu truyền ở đi xua lại. Ý bảo người bạn im lặng! Anh
Tuyên Quang thường có sự pha trộn với bạn nhìn thấy bàn tay người thợ săn xoè
truyện ngụ ngôn như tình huống bất đồng ra năm ngón đưa về phía mình, liền hỏi:
ngôn ngữ, không hiểu phong tục, những “Hả tu lò”? (Năm con à?). Anh thợ săn
cái vô tình đáng tiếc, những điều trái tự vội nắm bàn tay lại còn một ngón trỏ chỉ
nhiên, bài học về trí khôn,... với các truyện: vào trán bạn (ý bảo: im ngay!). Anh bạn
Mua nồi đất, Hả tu lò, Ông quan lang và người chưa hiểu liền hỏi tiếp: “Mì nhung à”?
hầu, Trí khôn, Người anh keo kiệt,... (Nó có nhung à?). Con hươu nghe thấy
Truyện Mua nồi đất kể: Có một cô bán tiếng nói liền phi thẳng vào rừng, để lại
nồi đất người miền xuôi lên châu Chiêm đôi bạn tưng hửng nhìn nhau .
2
Hóa, gặp phiên chợ liền bày la liệt nồi lớn Truyện Trí khôn là câu chuyện ngụ
nồi bé ra để bán. Cô vừa bày xong thì có ngôn hài hước, kể: Một hôm, hổ gặp trâu
một anh thanh niên Tày đến muốn mua đang cày dưới ruộng bị roi vọt của người,
hàng, hỏi cô: “Mó ý, mó cải, khai kỷ lai hổ lại gần hỏi trâu: “Sao anh to lớn khoẻ
chào au lẹo?”, nghĩa là: “Nồi bé, nồi lớn mạnh mà lại để người sai khiến?”. Trâu trả
bán bao nhiêu tôi mua hết cả?”. Cô hàng lời: “Người tuy nhỏ nhưng có trí khôn”.
nồi không biết tiếng Tày, thấy người đàn Hổ vặn lại: “Trí khôn là gì?”. Trâu nói: “Hổ
ông lạ trước mặt mình văng ra nào “lẹo”, hỏi người sẽ biết”. Hổ tìm gặp người hỏi:
nào “mó” thời tưởng ông khách mua hàng “Trí khôn của ông đâu cho tôi xem với?”
định trêu ghẹo mình, cô xấu hổ, rồi bỗng Người đáp: “Tôi về lấy cho xem, nhưng
nổi cơn tam bành, chửi bới ầm ĩ. Còn Hổ phải để tôi trói vào cọc, kẻo tôi về ông
người khách không biết tiếng Kinh nên ăn thịt trâu của tôi mất”. Hổ đồng ý cho
không thể nào biện bạch được, thấy cô người trói vào cọc. Trói xong, người chất
hàng làm dữ quá thì chạy mất. Có người củi quanh mình Hổ châm lửa đốt, vừa đốt
gần đấy giải thích nghĩa câu nói của chàng vừa nói: “Trí khôn của ta đây!”. Hổ giãy
trai Tày cho cô bán nồi, cô hiểu ra và giãy giụa thoát chết chạy vào rừng. Từ đấy, trên
nảy lên tiếc ông khách sộp vội chạy đuổi mình hổ có những vết vằn đen do cháy;
1. Theo Nguyễn Văn Huyên: “Mua nồi đất”, báo Đông Pháp, số 2538, 1934.
2. Theo bản sưu tầm Truyện cổ Hàm Yên của Trần Mạnh Tiến.
