Page 1061 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1061
1061
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
còn trâu do buồn cười quá mà va hàm 1. Tục ngữ
răng trên vào đá gẫy hết, từ đó chỉ còn lại Kho tàng tục ngữ của các cộng đồng
hàm răng dưới. dân tộc thiểu số là kho tri thức bách khoa
Truyện Người anh keo kiệt kể: Ngày về đời sống và có tính nghệ thuật cao.
xưa, có người anh keo kiệt thóc đầy bồ, * Kinh nghiệm về thời tiết, thời vụ
người em đến vay thì không cho vay lại Sống ở lưu vực các con sông, hằng
nói là thóc nhà mình bị chuột ăn hết rồi. năm thường xảy ra lụt lội, người dân
Vợ người anh biết tính chồng liền nghĩ kế Tuyên Quang đã có những kinh nghiệm
giúp người em. Một đêm, người vợ chuốc đúc kết trong việc quan sát thiên nhiên, vũ
rượu cho chồng say rồi vót một cái dùi, trụ và tạo vật.
khoan đáy bồ thóc của nhà rồi lặng lẽ nhờ Tục ngữ của đồng bào Kinh:
con cháu mang hết sang nhà người em bảo - Sao trong suốt không nước gì đâu!
người em là cứ ăn, đừng nói gì với người - Trời đang nắng, cỏ gà trắng thì mưa.
anh.Vài hôm sau hết gạo, người anh mở - Chuồn chuồn bay thấp thì mưa,
bồ thấy thóc đã hết, tiếc mà không dám Bay cao thì nắng bay vừa thì râm.
kêu, cố nhịn nhưng vẫn khóc rít lên như Đồng bào Pà Thẻn có câu:
tiếng chuột chít. Người vợ biết chồng tiếc - Buổi sáng mặt trời mọc đỏ rực,
của ngồi khóc trong bồ nên cầm một bó Hôm đó nắng không đẹp hoặc mưa.
roi hóp quật lấy quật để vào chỗ có tiếng Về thời vụ gieo trồng, đồng bào Kinh
chuột chít, vừa quật vừa nói: có câu:
Này con chuột chít, - Tháng chạp là tháng trồng khoai,
Mày là con chuột Tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng
Quên nghĩa mẹ cha, cà.
Cho nên ta đánh! Đồng bào Tày có câu:
Ta đánh không tha! - Gieo nương mong mưa xuống,
Người anh đau quá rít lên nhưng vẫn Cấy ruộng mong nắng vàng.
giả làm tiếng chuột; sau đau không chịu Theo đồng bào, sản phẩm gieo trồng
nổi kêu lên: liên quan đến hoạt động của tạo vật:
Chít! Chít! Chít! Chít - Nhìn đom đóm được ăn, nghe ve sầu chết
Cái đít sưng to, đói.
Chân đi cò dò - Quả nhót đỏ trôn, phai mương phải đắp.
Xin bà chúa kho Từ quan sát, đồng bào Kinh ghi nhớ:
Tha cho chuột chít. - Bao giờ đom đóm bay ra,
Chít! Chít! Chít! Chít 1 Hoa gạo rụng xuống thì tra hạt vừng.
Đồng bào Cao Lan có câu:
II- TỤC NGỮ, CÂu ĐỐ, THƠ CA DÂN GIAN - Sấm động ầm ầm,
Tục ngữ, câu đố và thơ ca dân gian Đất phồng lên mầm hạt.
Tuyên Quang rất phong phú, góp phần Đồng bào Dao có câu: Ruộng cấy tháng
làm nên diện mạo riêng của một miền quê sáu gãy đòn gánh,
có truyền thống văn hoá lâu đời. Ruộng cấy tháng bảy nhà bán vợ.
1. Theo bản sưu tầm Truyện cổ Chiêm Hóa của Đỗ Ngọc Quý.
