Page 1031 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU

1031
có thắp hương và đốt nến thả xuôi dòng,
gọi là “lễ phóng đăng”. Những năm được
mùa, lễ đền Thác Cái đông vui, gọi là lễ
hội đền Thác Cái. Vào những ngày đầu
năm, ngoài lễ Thánh Long Mẫu, còn có bài
tế công thần, những bậc danh tướng có
công giữ yên bờ cõi.
7. Lễ hội đình Giếng Tanh
Đình Giếng Tanh thuộc thôn Giếng
Tanh, xã Kim Phú, huyện Yên Sơn; được
dựng năm 1706 thờ Thành hoàng làng; là
nơi sinh hoạt văn hoá của đồng bào Sán
Chay (nhóm Cao Lan) và nhân dân địa
phương. Theo thần phả, nơi đây có một cụ
già thương dân nghèo khó, đã đến đền thờ
Vua Hùng xin phù hộ cho dân làng no ấm.
Vua Hùng bèn phái hai tướng đến giúp
dân. Từ đó, dân chúng làm ăn yên ổn, mùa
màng bội thu. Để tỏ lòng tưởng nhớ các
vị tướng tài có công, dân lập đình thờ, lấy
ngày 10 tháng giêng là ngày giỗ của làng.
Ngoài việc thờ phụng hai vị tướng được
suy tôn là Thành hoàng làng, đình còn thờ
Quốc Mẫu Thiểm Hoa, thờ Thần Nông,
Thổ thần và Long Vương, các vị thần giúp
nhà nông.
Hằng năm, đình có nhiều ngày tế lễ:
mùng 2 tháng giêng âm lịch lễ tạ ơn các
vị thần để tiễn năm cũ và đón năm mới.
Ngày 10 tháng giêng, lễ hội chính thức,
dân gian gọi là “hội Dềnh”. Ngày 15-8 âm
lịch, làm lễ mừng cơm mới. Ngày 9-11 âm
lịch, đình làm đại tiệc kết thúc một năm
lao động.
Lễ hội đình Giếng Tanh tổ chức ngày
10 tháng giêng. Chiều mùng 9 tháng
giêng, dân làng đến đình quét dọn, trang
hoàng, thắp hương; buổi tối ca hát; đêm
các cụ cao tuổi nghỉ lại đình. Sáng 10 tháng
giêng, từ sáng sớm dân làng kéo đến đình,
cờ hoa lộng lẫy, lời ca, tiếng nhạc rộn ràng.
Đứng khai lễ gồm bảy người: chủ tế mặc
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
áo đỏ, người xướng tế, người đọc văn tế và
bốn vị chấp sự mặc áo xanh. Người xướng
tế điều hành lễ hội. Tuần tự như sau:
a) Phần lễ: Mở đầu là lễ “Khởi chiêng
cổ” tạo ra không khí linh thiêng và mời các
vị thần linh tụ hội. Sau ba hồi chiêng, đến
phần tấu nhạc, điệu sơn thủy dân dã được
trình lên. Hết nhạc, chủ tế kiểm tra lễ vật.
Sau phần khai lễ, chủ tế đọc bài văn
nhắc tới công lao các vị Thành hoàng và
tỏ lòng biết ơn của dân làng qua việc cung
tiến lễ vật và xin thần phù hộ cho dân. Tiếp
theo là “lễ tẩy sở”, “lễ quán tẩy”, chủ tế và
bốn chấp sự vào vị trí làm lễ. Theo hiệu
lệnh của người xướng tế, chủ tế bái lạy
theo các nghi thức cầu tứ phương mong
mọi điều tốt lành.
- Phần thứ hai, khi chủ tế lễ xong, nhạc
nổi lên, chủ tế rót rượu tiếp tục hành lễ.
Tuần rượu thứ hai được dâng lên, lễ xong,
chủ tế đem phân phát rượu ra các miếu nhỏ
xung quanh. Sau cùng là tuần rượu thứ ba,
chủ tế tiến hành tương tự như lễ trước.
- Phần cuối buổi lễ, bài văn tế được
chuyển đến chủ tế. Chủ tế sau khi nghe
hiệu lệnh sẽ chuyển cho người đọc văn
tế. Trống chiêng ngừng, người đọc văn
tế phải đọc dõng dạc. Riêng tên huý của
Thành hoàng làng phải xuống giọng đọc
thật nhỏ. Khi kết thúc, chiêng nhạc nổi lên
và nổ pháo, người đọc văn tế dâng bài văn
lên bái tạ rồi văn tế được hoá ngay trong
bình thiêu hương. Sau cùng, chủ tế và các
vị khai lễ lễ tạ bốn lạy là kết thúc.
b) Phần hội: Sau phần lễ ở đình chuyển
sang hội tung còn. Chủ tế đọc bài chúc
văn cầu cho dân làng có mùa màng tươi
tốt. Sau đó, chủ tế tung quả còn có các tua
xanh đỏ đầu tiên lên trời để mở đầu ngày
hội. Chiêng trống nổi lên, khi quả còn rơi,
mọi người đua nhau vào cướp để giành
vận may. Giữa sân rộng có cây nêu, trên
cùng có vòng tròn dán giấy, gọi là mặt