Page 1035 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1035
1035
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
còn nguyên là đất tốt, có thể ở được. Có mục Phong tục cưới xin của từng dân tộc
nơi việc chọn đất làm nhà lại phụ thuộc trong chương Các dân tộc ở Tuyên Quang).
vào thầy địa lý. Nhà theo hướng đông tây,
ngọn đòn nóc nhà quay về phía đông, đó 7. Lễ cấp sắc
là hướng làm ăn tốt. Khi dựng nhà, cột Lễ cấp sắc là một phong tục của nhiều
phụ dựng trước, cột chính dựng sau. Làm dân tộc thiểu số như: Dao, Cao Lan, Pà
nhà xong phải mổ lợn cúng cột giữa và ma Thẻn... Tiêu biểu nhất là lễ cấp sắc của
nhà. Chủ đốt lửa đầu tiên ở bếp. Ngoài người Dao. Đối với các dân tộc Dao, Cao
việc lễ tổ tiên, rất nhiều ma được cúng ở Lan, đây là nghi lễ chứng nhận nam thanh
trong nhà, như ma nhà, ma cửa, ma lợn, niên đã chính thức trưởng thành, có hiểu
ma bếp, ma lò... Nhìn chung, việc cúng lễ biết nhất định về phong tục tập quán của
của đồng bào Mông phức tạp hơn các dân dân tộc; một số trong đó nếu có học hành,
tộc khác. hiểu biết có thể trở thành thầy cúng. Đối
với dân tộc Pà Thẻn, chỉ những người sẽ
5. Lễ mừng nhà mới trở thành thầy cúng mới phải trải qua
Lễ mừng nhà mới hay lễ nhập trạch có nghi lễ này. Các bước trong tổ chức nghi
ở nhiều dân tộc, nghi thức có những điểm lễ, độ tuổi của người được cấp sắc ở các
gần gũi nhau như khấn vái Thổ công, Táo dân tộc và các nhóm trong dân tộc Dao
công, tổ tiên, cầu an. tuy có những nét riêng nhưng đều là nghi
Ở đồng bào Kinh: Sau khi có nhà mới, thức thừa nhận cho sự trưởng thành của
gia chủ chọn ngày tháng tốt, sửa soạn bàn người đàn ông trong cuộc đời (xem thêm
thờ, sắp lễ gồm trầu cau, xôi, gà, rượu, phần Phong tục, tập quán của dân tộc Dao,
gạo, muối, vàng hương, đồ mã, hoa quả..., Cao Lan, Pà Thẻn trong chương Các dân tộc
đặt lên bàn thờ, thắp năm, bảy nén hương ở Tuyên Quang).
rồi làm lễ. Có nhà mời thày cúng, có bài 8. Hội còn
vị giấy đỏ viết lời thỉnh cầu, kèm theo là Ném còn (hay tung còn) là một trò
một số lá bùa trấn tà ma. Sau đó gia chủ chơi dân gian đi liền với lễ hội trong
hoặc thày cúng dán các lá bùa lên cột và những ngày đầu xuân ở nhiều địa phương
cửa ra vào; nội dung: phúc đến họa đi, an miền núi. Đây là sinh hoạt quen thuộc của
cư lạc nghiệp. các dân tộc, tập trung nhiều nhất ở các bản
Đồng bào Tày, Dao, Cao Lan đều có dân tộc Tày, Cao Lan. Tham gia hội này còn
tục làm lễ vào nhà mới. Thông thường mời có các dân tộc khác như Kinh, Dao... Càng
thày cúng chọn ngày và làm lễ, chi tiết có về sau, hội ném còn càng có nhiều dân tộc
thể khác nhau nhưng đều có điểm chung tham gia như ở hội đình Thác Cấm (Hàm
là cầu cúng thần thánh, tổ tiên, trừ tà ma, Yên), hội đình Giếng Tanh (Yên Sơn), hội
xin được an cư lạc nghiệp. đình Minh Cầm (Yên Sơn)...
Tiêu biểu là trò chơi ném còn của đồng
6. Lễ cưới
bào Tày trong hội lồng tồng: Hằng năm
Lễ cưới theo phong tục truyền thống khai hội vào mùng 8 tháng giêng. Trước
của đồng bào các dân tộc thiểu số Tuyên ngày hội, các gia đình phải khâu ít nhất
Quang có rất nhiều nghi lễ, đòi hỏi mọi bốn quả còn. Mỗi quả là một cái túi nhỏ
người tuân theo một cách nghiêm túc (xem đựng gạo, bốn xung quanh túi có tua rồi
