Page 1039 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 1039
1039
Phêìn thûá nùm: VÙN HOÁA
Chương III
TRÒ CHƠI DÂN GIAN
I- KHÁI QUÁT Trò chơi dân gian có quan hệ mật thiết
với phong tục, lễ hội địa phương. Sau tế lễ
Là một tỉnh miền núi, Tuyên Quang có
nhiều trò chơi dân gian mang bản sắc dân ở đình, đền là đến các trò chơi như tung
còn, chọi gà ở đình Giếng Tanh của đồng
tộc, như tung còn, đánh yến, đánh pam, bào Cao Lan; chọi trâu ở Hàm Yên, chọi gà
kéo co, đẩy gậy, đánh quay, chơi đu, đi cà ở đình Thọ Vực; đi cà kheo, đi cầu thăng
kheo, bắn nỏ, thả thuyền lá, đánh cờ, đá bằng, đá gà ở lễ hội Đầm Mây,... Xen vào
cầu, đấu vật, bơi lặn, chọi gà, chọi chim, các trò chơi còn có văn nghệ dân gian để
bịt mắt mắt dê, thả diều, hát đồng dao, ngày hội thêm vui.
đánh chuyền, đánh chắt,... Một số trò chơi Một số trò chơi dân gian diễn ra một
cũng có ở các tỉnh đồng bằng và trung du, cách tự nhiên, đa dạng và thường xuyên,
nhưng đây là những trò chơi trong sinh không nhất thiết phụ thuộc vào lễ hội như
hoạt văn hóa miền núi phổ biến ở Tuyên đánh yến, chơi quay, đá cầu, chơi khăng,
Quang. Các trò chơi dân gian diễn ra tại đuổi bắt, chơi chuyền, đánh chắt, chơi ô
các thôn xóm, bản làng và tập trung nhiều ăn quan, thả diều, thả thuyền lá,...; có thể
hơn vào những kỳ lễ hội và cũng có những diễn ra trong lúc giải lao, sau giờ học tập
đặc điểm riêng từng khu vực. và lao động, những đêm trăng sáng.
Trong sách Tuyên Quang tỉnh phú (1861), Các trò chơi dân gian vừa mang tính
Đặng Xuân Bảng đã ghi lại sinh hoạt trò sắc tộc vừa mang tính cộng đồng, giới
chơi dân gian: “Tục ở đây mùa xuân thanh tính, tuổi tác và có sự ảnh hưởng lẫn nhau
niên nam nữ chơi trò đẩy cây, kéo co ở cửa giữa các dân tộc, các địa phương. Ví dụ,
đền. Lấy một cây gỗ cắm làm mốc, một bên trò chơi đồng dao mơi nàng Cuôi của trẻ
con trai, một bên con gái nắm hai đầu cây em dân tộc Tày, gần gũi với trò chơi dung
tre làm dây mà kéo co để so tài làm vui”. dăng dung dẻ của trẻ em dân tộc Kinh.
Ở phố xá, tỉnh lỵ, các trò chơi dân gian tập Mỗi trò chơi dân gian thường có ít
trung vào các môn kéo co, đá cầu, đấu vật, nhất hai người trở lên.
đánh cờ, bơi lội,... gần gũi với cách chơi của Các trò chơi dân gian ở Tuyên Quang
các tỉnh miền xuôi. Ở các vùng nông thôn, có quy mô khác nhau: loại trò chơi có quy
trò chơi dân gian được duy trì bền bỉ hơn mô rộng thực hiện trong dịp lễ hội, bao
và gắn với các sinh hoạt miền núi như tung gồm: tung còn, đánh đu, đấu vật, bơi lội,
còn, bắn nỏ, đánh yến, đánh pam, đánh chọi gà, chọi trâu, đánh cờ người, thi nấu
quay, chọi trâu, hát đồng dao,... nướng...; loại trò chơi có quy mô hẹp của
