Page 297 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

vợ chồng trẻ, sức còn dẻo dai, vai đeo bị cói (thay ba lô đã bị bom thiêu cháy

sạch) vượt đèo Tam Đảo qua Vĩnh Yên về đồng bằng. Đến Hà Nam, theo yêu cầu
của Bộ Tư lệnh Liên khu III, tôi được điều về trường thiếu sinh quân Liên khu
vừa mới thành lập, để giảng dạy văn hoá và ngoại ngữ.
... Đầu tháng 3 năm 1950, có công văn của Bộ tư lệnh Liên khu 3 cho tôi

nghỉ công tác ở trường thiếu sinh quân và chuyển tôi lên Việt Bắc nhận công tác
mới ở Bộ Ngoại giao, đóng trụ sở ở An toàn khu.
Thế là tôi lại có dịp trở lại Tuyên Quang lần thứ hai.
Tôi dời trường vào gần trung tuần tháng 3 năm 1950. Hành trình của tôi

là một mình cuốc bộ từ Hà Nam lên Tuyên Quang. Vợ tôi lúc này đang tạm ở
với gia đình bên vợ ở nơi sơ tán, thuộc huyện Ý Yên, Nam Định. Một em Thiếu
sinh quân, thuộc lớp lớn tuổi tiễn qua Chợ Đại, một địa danh nổi tiếng ở Liên
khu III thời kỳ chống Pháp. ..

...Ngày đi, đêm ngủ quán trọ bên đường, càng đi càng thấy dẻo dai, và chả
máy chốc tôi đã vượt miền đồng bằng, rồi qua miền trung du với những cây cọ,
cây cao, cây thấp, lá xanh xoè cánh quạt. Trên đường cái, kẻ đi xuôi, người đi
ngược, phần lớn là dân đi buôn bán mà đa số là phụ nữ, vừa đi vừa chuyện trò

sôi nổi. Tôi làm quen với một tốp các bà các chị để theo họ đi, vừa vui chuyện,
vừa đỡ phải hỏi thăm đường. Hơn nữa, chiều tối nghi trọ ở đâu, họ sẵn có kinh
nghiệm. Đoạn đường cuối cùng, nhờ theo hội đi buôn, tôi được cùng họ chuyển
từ đi bộ, xuống nằm đò dọc ngược sông Lô lên Tuyên Quang...

Tang tảng sáng, đã đã tới bến Bình Ca. Đúng là địa điểm tôi phải đến.
Theo hành trình đã được giới thiệu trong công điện triệu tập tôi phải tìm tới trụ
sở Uỷ ban kháng chiến Châu Tự do (Huyện Sơn Dương) là địa điểm liên lạc vào
Bộ Ngoại giao trong An toàn khu.

Sau lần thứ nhất, cách đây vừa đúng 3 năm (1947) nay tôi trở lại Thủ đô
kháng chiến lần thứ hai. Theo chân mấy bà buôn chuyến, chả mấy chốc, chúng tôi
đã tới phố huyện, gọi là phố, vì ở đây cũng có một số hàng cơm, hàng tạp hoá
nhỏ, hàng đồ gốm bán nồi niêu bát đĩa, hàng nông cụ, cày, bừa, cuốc, xẻng... ở

dọc hai bên đường. Quang cảnh chung cũng yên tĩnh, vắng vẻ. Tôi hỏi thăm vào
trụ sở Uỷ ban kháng chiến huyện. Bộ ngoại giao nhờ đây làm trạm liên lạc. Sau
khi xuất trình giấy giới thiệu của Bộ Tư lệnh quân khu 3, tôi được một cán bộ
Văn phòng huyện tiếp và vạch đường cho tôi tới nơi Bộ Ngoại giao ở.

Cũng như buổi sáng từ Bình Ca vào, tôi theo con đường đất đỏ ven đồi, có
lúc đi tắt ngang qua vài thửa ruộng, một vài lần qua suối nhỏ, cuối cùng tôi tới xã
Minh Khai với nhà sàn lác đác cái to, cái nhỏ, dưới các lùm cây cao. Tôi hỏi thăm
vào nhà cụ Cốc ở Xóm Dõn. Đây chỉ là một nhà sàn như mọi nhà sàn khác của dân

ở, không có một dấu hiệu gì là trụ sở cơ quan. Có khác chăng là ngôi nhà này trông
có vẻ to rộng, chắc chắn, với những cột gỗ lim vững vàng. Dưới chân cầu thang
dẫn lên nhà sàn có một hàng hai ba ống bương đầy nước suối, trước khi bước lên

297