Page 828 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 828
828 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
Quang, các bến sông, bến đò Trôi Thủy Theo lời viên quan trấn thủ Tuyên
(sông Chảy), bến sông Cả thường là nơi Quang, vào niên hiệu Bảo Thái, năm Tân
tập kết, giao thương lâm thổ sản của các Sửu (1721): Văn thư từ Kinh thành phát
xã trong vùng như vỏ cây dó, nứa, tre, gỗ giao ra, đường bộ do các trạm xứ Sơn Tây,
xoan, gỗ vàng tâm, cánh kiến, bông gạo, củ đến nhà trạm xá Hòa Mục, huyện Đông
nâu, đồng tía, súc sản, thóc gạo... Thuyền Lan, rồi đến xã Đông Thủy, huyện Phú
bè nhiều, nên nhà Trịnh và nhà Nguyễn Yên là lỵ sở của trấn. Nếu văn thư ở trấn
đã đánh thuế thuyền, xem đó là khoản thu đệ vào Kinh, xin đi bằng thuyền, giao cho
lớn. Sở tuần ty quy định mức thuế theo phường chài này luân chuyển cho phường
loại thuyền: thuyền rộng 11 thước ta: 11 khác, cứ như thế thuận dòng nước mà
quan; 5 thước ta: 5 quan; thuyền rộng 4 xuôi. Còn như việc đệ nộp tiền thuế và
thước ta: 4 quan. dâng sản vật địa phương cũng đi đường
Đến thời Gia Long triều Nguyễn, các thủy là tiện hơn.
vua nhà Nguyễn chú trọng nhiều hơn đến
các biện pháp tổ chức, quản lý, kiểm soát 2. Trong thời kỳ thực dân pháp đô
giao thông - vận tải: đường sá, cầu cống, hộ (1884-1945)
sông, biển, cảng và các loại phương tiện Từ năm 1884, sau khi đặt nền thống trị
chuyên chở; cải cách, bổ sung luật thuế. ở Việt Nam, người Pháp đã tổ chức bộ máy
Các luật lệ, quy chế kiểm soát giao thông - hành chính theo mô hình kinh tế tư bản. Ở
vận tải thủy được đặt ra rõ ràng, chặt chẽ: cấp trung ương có các bộ, cấp tỉnh có các sở
Tất cả thuyền, bè cũ, mới đều phải trình chuyên ngành, trong đó có Sở Giao thông
quan sở tại để cấp “bài chí”. Thẻ bài chí công chính (cấp huyện không có cơ quan
phải cắm ở mũi thuyền hoặc khắc chữ, ghi chuyên trách về giao thông vận tải) .
1
tên, xã, thôn. Để kiểm soát, Nhà Nguyễn Người Pháp cũng đầu tư, phát triển
chia đặt việc tuần tra, các trường hợp đội giao thông - vận tải, thiết lập một phần kết
tên giả, đăng ký sai hoặc vi phạm pháp cấu hạ tầng mà nước ta chưa từng biết đến:
luật đều bị bắt giam, định tội. Nhà Nguyễn Mạng lưới giao thông, đường sá các loại,
còn quy định màu sắc sơn đen đỏ, viền ở cầu, cống, phà, đường sắt, đường thủy
mũi thuyền để phân biệt thuyền nào ở địa cùng các phương tiện vận chuyển, đi lại
phương nào, tỉnh nào. thuộc loại đương đại . Mục đích chủ yếu
2
Triều đình còn củng cố lại hệ thống các của giao thông - vận tải của chính quyền
trạm, các trấn sở kiểm tra, thu thuế trên thuộc địa là nhằm khai thác tài nguyên
sông, đặt thêm các trạm ở những bến đò phục vụ chính quốc, nó cũng là công cụ
có nhiều thuyền qua lại, buôn bán, đỗ, phục vụ chính quyền, bộ máy quân sự,
dừng. Ở đấy có sở thuế quan, có chia “trấn bộ máy cai trị. Về mặt khách quan, giao
phận” để thu thuế. Biểu thuế quy định thông - vận tải cũng phục vụ những mục
từng hạng thuyền để nộp thuế: 1 quan 5 tiêu khác nhau nằm ngoài ý muốn của
tiền, 2 quan tiền, 5 quan tiền... tính theo chính quyền thực dân, đó là tăng cường
chiều ngang và trọng tải của thuyền. giao lưu, vận chuyển.
1. Theo các tài liệu lịch sử để lại thì trước năm 1884, nước ta không có bộ máy chuyên trách giao
thông - vận tải.
2. Xem Viện Sử học: Lịch sử Việt Nam (1858-1896), Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 2003, tr. 785.
