Page 718 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 718
718 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
đêm thì vớt xác cành lá và cho nước vôi vải và dệt thổ cẩm giống nhau, nhưng
vào ngâm tiếp một ngày đêm nữa thì có khác nhau về bố cục đồ án hoa văn và mô
cao chàm lắng xuống. Chắt nước đi thì típ trang trí, mặt vải thổ cẩm được thể hiện
được cao chàm, đem phơi khô làm thuốc ngay từ khâu cài go trên khung dệt. Sợi
nhuộm. Khi nhuộm, cao chàm được hoà dệt đã được nhuộm màu sẵn. Dùng các sợi
với tỷ lệ 0,4 kg trong 50 lít nước tro lọc. màu dệt tạo hoa văn. Hoa văn vải thổ cẩm
Để đều màu, trước khi nhuộm, vải được trang trí thành từng hàng từng lớp có nhịp
giặt kỹ bằng nước lã. Đồng bào Tày, Nùng điệu, mô phỏng theo các loại hoa lá thiên
nhuộm vải chàm tới hàng chục nước mới nhiên gần gũi với cuộc sống hằng ngày
xem là được. Ở nhóm Nùng Dín, sau khi của đồng bào, như hoa lê (bjoóc lì), hoa
nhuộm 10 nước đầu thì vải được ngâm nhôi (bjoóc phát), hoa lá mía (lài ỏi), v.v..
vào nước keo da trâu loãng để hãm màu, Những mô típ trang trí hoa văn vải thổ
rồi lại nhuộm tiếp 10 nước nữa. Ở nhóm cẩm thường là hình ngôi sao tám cánh (pét
người này sau khi nhuộm xong, vải được kíp - phải chăng là mô phỏng hoa hồi ?),
đem đánh bóng bằng cách trải vải lên mặt tam giác (slam coóc), đồng tiền (lài chèn),
phẳng của một tấm đá rồi dùng một viên hoa văn vấn thừng (táp tiếng), v.v..
cuội to, thật nhẵn mài miết trên mặt vải Nghề dệt thổ cẩm có truyền thống
cho đến khi nó láng bóng là được. lâu đời. Dệt rất công phu, mỗi ngày chỉ
- Trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa: dệt được một vuông nhỏ và thường dệt
Người Tày thường trồng dâu ở vườn hoặc tranh thủ vào lúc nhàn rỗi. Thổ cẩm không
bãi với cả giống dâu lá to và dâu lá nhỏ; những đẹp nổi tiếng về hoa văn và màu sắc
trồng bằng cành, theo luống và được bón mà còn rất bền, một mặt chăn thổ cẩm có
phân, làm cỏ chu đáo. Cứ cuối mùa đông, thể dùng được 30-40 năm. Thổ cẩm được
những cây dâu già được đốn sát gốc để dùng làm mặt chăn, đệm, màn gió, địu trẻ
sang xuân có chồi lá tốt hơn. Cùng với em, khăn trải bàn, v.v.. Hiện nay, thổ cẩm
việc trồng dâu chuẩn bị thức ăn chăn tằm là mặt hàng mỹ nghệ xuất khẩu và được
là việc lấy giống tằm. Dùng bát úp con khách du lịch rất ưa chuộng.
ngài ở trên miếng vải để cho trứng đẻ ra
được tập trung hơn. Cứ 10 con ngài (10 bát 2. Đan lát
úp) vào một nong, khi nở được mấy nghìn Hầu hết các gia đình đều tự túc được
tằm con. Công việc chăn tằm rất công phu, các đồ đan thông thường như giần, sàng,
luôn phải để mắt trông coi từ cái ăn đến tấm phên, sọt, rổ, v.v.. Không ít gia đình
giấc ngủ của nó. đan được đủ mọi thứ đồ dùng hằng ngày,
Nhìn chung, các công đoạn và kỹ thuật nhưng đòi hỏi kỹ thuật cao hơn, như dậu,
trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa cũng bồ, chiếu, giỏ, nia, v.v.. Công việc đan lát
tương tự như ở các vùng miền xuôi vốn có có thể làm quanh năm, nhưng thường
nghề này; nhưng ở miền núi, đều do phụ được tập trung vào những tháng nông
nữ tranh thủ làm trong buổi nông nhàn, nhàn. Sau khi đan xong, sản phẩm thường
rất ít người là thợ chuyên nghiệp. được cất lên gác bếp để đỡ mọt. Nhiều sản
- Dệt thổ cẩm: Dệt thổ cẩm ở người Tày, phẩm đan lát đạt trình độ kỹ thuật và mỹ
Nùng đều từ nguyên liệu truyền thống là thuật cao, như hộp “cọm lót”, rổ “hạp lị”
sợi bông, tơ tằm và bằng những công cụ đựng kim chỉ của phụ nữ Nùng Phàn Slìn,
dệt vải truyền thống. Các công đoạn dệt hay giỏ xách tay “teng lam” của phụ nữ
