Page 391 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 391
391
Phêìn thûá ba: LÕCH SÛÃ
Mông Ân, liền bị nghĩa quân phục kích, Cánh quân của Nguyễn Công Trứ tiến
“hai khẩu súng đại luân rơi xuống mé theo hướng sông Gâm liên tiếp bị nghĩa
sông”. Cánh quân của Nguyễn Công Trứ quân “chặn đánh ở các xã Khai Quán, Năng
cũng bị nghĩa quân “vây đánh nhiều lần, Khả, Chung Khánh, Thượng Lâm, Khuẩn
lính tráng bị tổn thất nhiều”. Trên đường Hà cho đến xã Côn Lôn trở lên” . Ngày 3-4
1
về, Công Trứ tức giận tâu xin: “Nếu chưa âm lịch năm 1834, Nguyễn Công Trứ cho
bắt được giặc Vân thì xin bắt hết dân một quân tiến vào xã Năng Khả liền bị nghĩa
huyện ba châu... một tấc cỏ cũng không quân chặn đánh, không sang sông được.
để sót”. Năm hôm sau, quân triều đình tiến
Đến cuối tháng 12-1833, nghĩa là sau đến đồn Vĩnh Yên (thị trấn Nà Hang ngày
hơn hai tháng kể từ khi rút lui, đạo quân nay) lại bị nghĩa quân phục kích ở Núi
của Lê Văn Đức và Nguyễn Công Trứ Bụt (hay Đèo Bụt). Trận đánh chỉ diễn ra
mới thoát ra khỏi Bảo Lạc, chạy về thành chớp nhoáng, nghĩa quân rút nhanh về
Tuyên Quang. phía Thanh Tương “thì trời vừa tối, giặc
5- Bẻ gãy cuộc tiến quân đàn áp lần thứ hai mất tích”.
Bước vào hạ tuần tháng 2-1834, đại Vượt qua được Đèo Bụt, cánh quân
quân Lê Văn Đức vừa từ thành Tuyên của Nguyễn Công Trứ lọt vào tổng Côn
Quang xuất phát được mấy hôm thì vua Lôn và bị mắc kẹt trong rừng núi Côn Lôn
Minh Mệnh đã xuống dụ thúc giục: “Phải hơn 10 ngày. Trên thực tế, đến thượng tuần
tiến gấp vào Vân Trung, Ngọc Mạo hợp tháng 4 âm lịch năm 1834, khi cánh quân
với quân của Tạ Quang Cự ở Cao Bằng và của Lê Văn Đức bị giam lỏng trong đồn
Ninh Biên và cánh quân của Nguyễn Công
Nguyễn Mưu ở Thái Nguyên... góp sức Trứ bị mắc kẹt ở Côn Lôn thì cuộc đàn áp
vây đánh, quyết bắt cho được tên đầu sỏ lần thứ hai của đạo quân Lê Văn Đức đã bị
Nông Văn Vân”. thất bại về cơ bản.
Mãi đến giữa tháng 3-1834, cánh quân 6- Trận chiến đấu chống cuộc đàn áp
của Đức mới tới Ngòi Dầu (nay thuộc xã lần thứ ba
Linh Hồ, Vị Xuyên), từ đó tiến lên Ninh - Trận Đèo Ve, Tòng Bá, Đèo Hoạch:
Biên. Nhưng nghĩa quân không chủ Ngày 18-10-1834, trên đường từ Ninh Biên
trương cố thủ trong đồn Ninh Biên mà tiến vào Vân Trung, cánh quân Lê Văn Đức
chuyển toàn bộ lực lượng lên hướng Bắc, đến xứ Đèo Ve (tiếng địa phương là Kẻm
nhằm kéo quân triều ra khỏi đồn lũy kiên Ve) thuộc xã Phú Linh.
cố, buộc phải tiến vào trận địa đã bố trí sẵn Nghĩa quân lợi dụng địa hình hiểm
ở hai bờ sông Miện. Quả nhiên, quân triều trở chặn đánh quyết liệt ở đoạn đường lên
đình sợ sa bẫy phục kích, không dám sang đèo, sau đó rút nhanh về phía Tòng Bá.
sông, đành quay trở về Ninh Biên. Nhưng Đức cho quân đuổi theo đến xã Tòng Bá
khi quân triều đình trở lại thì Ninh Biên đã thì bị nghĩa quân phản công, nhử cho vào
bị nghĩa quân chiếm giữ. khu vực bố trí sẵn ở cửa hang. Cuộc chiến
1. Khai Quán: nay là xã Lang Quán, huyện Yên Sơn. Năng Khả: nay vẫn là xã Năng Khả, huyện Nà
Hang. Chung Khánh: tức là xã Trùng Khánh, huyện Nà Hang (đã giải thể khi xây dựng Thủy điện Tuyên
Quang). Thượng Lâm: nay vẫn là xã Thượng Lâm, huyện Lâm Bình. Khuẩn Hà nay là xã Khuôn Hà,
huyện Lâm Bình.
