Page 363 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 363
363
Phêìn thûá ba: LÕCH SÛÃ
có họ Hà từng thế tập nhiều đời quản lý đất Tuyên Quang nói riêng và vùng dân
vùng đất này. tộc thiểu số nói chung.
Một trong những chính sách tương Bộ máy nhà nước phong kiến thời
đối có hiệu quả của nhà nước Lý đối với Trần chủ yếu nằm trong tay Đại quý tộc họ
vùng dân tộc thiểu số là dùng hôn nhân để Trần. Các chức vị quan trọng đều do tôn
lôi kéo các tù trưởng có thế lực. Lý Thái Tổ, thất họ Trần nắm giữ. Để củng cố quyền lợi
vị Vua đầu tiên của nhà Lý đã gả con gái độc tôn của dòng họ, quý tộc nhà Trần còn
cho tù trưởng động Giáp ở Lạng Châu là thực hiện một chế độ hôn nhân đồng tộc,
Thân Thừa Quý. Con trai Thân Thừa Quý các tôn thất họ Trần kết hôn với nhau chứ
là Thân Thiệu Thái cũng được vua Lý Thái không kết hôn với dòng họ khác. Những
Tông gả công chúa Bình Dương vào năm ông vua chuyên chế thời Trần đứng ở vị
1029. Con Thân Thiệu Thái là Thân Cảnh trí độc tôn, có quyền uy tối cao và rất có
Nguyên được Lý Thánh Tông gả công ý thức về quyền lợi của tập đoàn quý tộc
chúa Thiên Thành vào năm 1066. Như vậy mà mình đại diện. Hình thức truyền ngôi
nhà Lý có thể yên tâm bởi cửa ngõ phía ở thời Trần cũng rất đặc biệt, được thực
Bắc vào Thăng Long đã được che chở. hiện theo chế độ Thái Thượng hoàng. Khi
Đối với thủ lĩnh miền núi ở khu vực Thái tử khôn lớn thì được truyền ngôi
khác, nhà Lý cũng dùng quan hệ hôn nhân chính thống, vua cha lui về ở cung Thánh
để lôi kéo họ về phía mình. Để ràng buộc Từ, xưng là Thái Thượng hoàng, nhưng
họ Hà ở châu Vị Long (Tuyên Quang), cha con vẫn cùng nhau cai quản đất nước .
3
năm 1082, vua Lý Nhân Tông đã gả công Theo Phan Huy Chú, “Quan chế nhà
chúa Khâm Thánh cho châu mục châu Trần đại khái lấy tam công (tức tam thái: Thái
Vị Long là Hà Di Khánh . Ngoài ra, sách sư, Thái phó, Thái bảo), tam thiếu (Thiếu sư,
1
Cương mục còn chép sự kiện: Năm 1029,... Thiếu phó, Thiếu bảo), Thái úy, Tư đồ, Tư mã,
gả công chúa Trường Ninh cho châu mục Tư không làm các chức trọng yếu đứng đầu
châu Thượng Oai (vùng Hòa Bình ngày hai ban văn, võ. Tể tướng thì gia phong Tả
nay) là Hà Thiện Lãm . hữu tướng quốc bình chương sự, Tứ tướng thì
2
Chính sách khôn khéo này đã ràng gia phong Tham tri chính sự nhập nội hành
buộc được các tù trưởng, khiến họ trở khiển, hoặc gia phong Tả hữu bật tham dự
thành những cánh tay quan trọng của triều chính” . Những chức vụ quan trọng
4
chính quyền trung ương. Văn bia Bảo Ninh này đều do tôn thất họ Trần nắm giữ. Các
Sùng Phúc tự bi đã ghi lại mối quan hệ hôn vương hầu nhà Trần, ngoài việc nắm giữ
nhân và gia đình triều đình nhà Lý và các những chức vụ trọng yếu ở triều đình, còn
thế hệ tù trưởng họ Hà nối tiếp làm châu được phân phong đi trấn trị khắp nơi như
mục châu Vị Long. Đó là một trong những Tĩnh Quốc Khang coi Diễn Châu, Chiêu
minh chứng cho sự thành công của chính Văn Vương Nhật Duật coi Thanh Hóa,
sách dân tộc nhà Lý áp dụng đối với vùng Chiêu Minh Vương Quang Khải coi Nghệ
1. Xem Đại Việt sử ký toàn thư, Sđd, t.I, tr.281.
2. Xem Quốc sử quán triều Nguyễn: Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Sđd, t.I tr. 306.
3. Xem Đại Việt sử ký toàn thư, Sđd, t.II tr. 30.
4. Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn: Lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 1963,
t.II, tr.268.
