Page 362 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 362
362 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
Chương III
TUYÊN QUANG THỜI PHONG KIẾN
(Từ thế kỷ X đến năm 1884)
I. TUYÊN QUANG TỪ THẾ KỶ X - XV Quan võ gồm Đô thống, Nguyên soái, Tổng
quản, Khu mật sứ, Tả hữu kim ngô, Thượng
1. Về chính trị, hành chính
tướng, Đại tướng, Đô tướng, v.v..
Nhà nước quân chủ Việt Nam được xác Bộ máy của chính quyền trung ương
lập từ thế kỷ X, sau chiến thắng của Ngô được bổ sung, hoàn thiện dần các chức
Quyền trên sông Bạch Đằng. Nhưng trong quan vào các năm 1028 (đời Vua Thái
buổi đầu nhà nước quân chủ chưa được Tông) và năm 1080 (đời Vua Nhân Tông)...
hoàn thiện về tổ chức thiết chế. Phải đợi Hàng ngũ quan lại của triều đình ở các
đến những năm đầu của thế kỷ XI, với sự địa phương: quan văn ở các lộ, phủ, châu là
ra đời của vương triều Lý, thiết chế của nhà Tri phủ, Quân phủ, Tri châu. Quan võ ở các
nước quân chủ mới được dần hoàn thiện. lộ, trấn, trại là Quan binh và Trấn thủ. Ở bên
Lý Công Uẩn lên ngôi vua ở Hoa Lư ngoài các lộ, trấn, trại đều đặt các quan và
mở đầu cho vương triều Lý (1010 - 1225), binh trấn giữ.
tức Lý Thái Tổ. Một trong những việc Trước một sự thật là chính quyền ở các
làm có ý nghĩa đầu tiên của vị vua khai châu miền núi thời Lý vẫn nằm trong tay
sáng triều Lý là rời đô từ Hoa Lư ra Đại tầng lớp thống trị ở địa phương (như các
La lấy tên là thành Thăng Long. Việc làm tù trưởng ở các động). Các vua Lý đã dùng
này có ý nghĩa rất lớn, phản ánh yêu cầu chính sách nhu viễn để ràng buộc đối với
phát triển mới của nhà nước quân chủ tập các địa phương xa (đặc biệt là ở miền biên
trung thời Lý. viễn), nơi mà bộ máy chính quyền trung
Bộ máy nhà nước thời Lý là một hệ ương chưa thực sự kiểm soát được. Chính
thống chính quyền từ trung ương đến sách nhu viễn của triều đình nhà Lý có hai
địa phương với quyền lực tuyệt đối nằm mặt: mua chuộc tầng lớp thống trị ở miền
trong tay triều đình đứng đầu là vua. núi và khi cần cũng có thể trấn áp bằng
Theo Phan Huy Chú, quan chế đời Lý quân sự. Triều đình trung ương cho phép
đại lược có 9 bậc. Bậc Đại thần đứng đầu các tù trưởng địa phương thực sự quản
các hàng văn võ gồm có: Tam thái (Thái lý vùng đất của mình, cha truyền con nối
sư, Thái bảo, Thái Phó); Tam thiếu (Thiếu sư, nhưng trên nguyên tắc phải thần phục và
Thiếu bảo, Thiếu phó). hằng năm phải nộp cống phú. Các châu
Quan văn thì có Thượng thư, Tả Tham tri, thuộc địa bàn của Tuyên Quang cũng nằm
Tả hữu gián nghị và Trung thư thị lang, v.v.. trong trường hợp như vậy. Ở châu Vị Long
