Page 358 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 358
358 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
Những chiếc trống đồng Tuyên Quang Đây chính là loại hình di tích Dolmen,
hẳn đã có một vai trò quan trọng trong một trong những loại hình của văn hóa
cuộc sống tinh thần của người Tuyên Cự thạch mà lần đầu tiên phát hiện được
Quang xưa. Có thể chúng còn có chức ở Tuyên Quang.
năng biểu thị quyền lực thủ lĩnh bên cạnh Di tích Dolmen ở Xuân Tân có cấu trúc
chức năng âm nhạc. gần gũi với di tích cự thạch ở Trường Hà,
4. Các di tích cự thạch huyện Hà Quảng, Cao Bằng.
Từ lâu, dân địa phương vẫn lưu truyền
1- Di tích cự thạch Xuân Tân, Nà Hang: về các tảng đá này như là những “thin
Tháng 3-2005, người ta phát hiện được shấn” - đá thần. Vào đầu mùa vụ, người
một di tích cự thạch ở bản Nà Điềm, cách
sông Gâm khoảng 1km về phía tây. Khảo ta thường tế lễ trước tảng đá để cầu mong
sát khu vực này, thấy di tích nằm giữa một thần linh phù hộ.
thung lũng đá vôi khá rộng; ở cách phía Việc xác định ý nghĩa của các di tích
bắc, tây và đông là dãy sơn khối đá vôi cao cự thạch vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau.
lớn tiếp giáp với thôn Khau Vu; phía nam Có tài liệu cho rằng, chúng thường là mộ
là đồng ruộng. Cách di tích khoảng 100m của thủ lĩnh cộng đồng, là nơi tưởng nhớ
về phía bắc là khu nghĩa địa từ lâu đời của những nhân vật lỗi lạc; hoặc có thể là khu
cư dân bản Nà Điềm. đất thánh của thị tộc hay bộ lạc; hoặc là
Di tích gồm một tảng đá phiến vôi lớn nơi tưởng niệm, thờ cúng tổ tiên. Cũng có
dày (gọi là tấm trần), khó xác định được ý kiến muốn gắn loại hình di tích văn hóa
hình dáng với mặt bụng phẳng được xếp này với một vài tộc người nhất định.
chồng lên hai khối đá tự nhiên giống như Việc xác định niên đại của di tích
hai hòn kê to. cự thạch ở xã Xuân Tân, là một vấn đề
Tấm đá trần là khối đá dài 2,2 - 2,5m, khó. Theo nhiều nhà nghiên cứu, ở Đông
rộng 1,2 - 1,5m, dày 1,1 - 1,3m. Trên bề mặt Nam Á, phức hợp cự thạch nói chung
và ở các rìa cạnh tấm đá còn giữ nguyên và loại hình Dolmen nói riêng xuất hiện
trạng thái phong hóa tự nhiên với những sớm nhất vào sơ kỳ thời đại Sắt. Tại
rêu phong phủ dày trên bề mặt lồi lõm. nhiều vùng biệt lập ở Đông Nam Á, cho
Hoàn toàn không có dấu vết gia công hay tới thời gian gần đây, một số dân tộc ít
chạm khắc trên thân đá. Phần dưới bụng
- nơi tiếp giáp với những tảng đá phía người vẫn tiếp tục truyền thống văn hóa
dưới - khá phẳng, đó là dấu vết của vết cự thạch. Như vậy, tạm thời có thể xếp di
tách tự nhiên theo thớ đá. Di tích được tích Dolmen ở Xuân Tân vào thời đại Sắt
đặt theo hướng đông bắc - tây nam. ở nước ta, vào giai đoạn cuối của văn hóa
Hai khối đá ở phía dưới được đưa từ Đông Sơn muộn.
nơi khác đến. Từ hai khối đá nền đó nhô 2- Di tích cự thạch Thiện Kế, huyện Sơn
cao 3 mỏm đá nhỏ, cao 0,8 - 1,0m cụm lại Dương: Thuộc thôn Phố Giò, xã Thiện Kế,
hình tam giác khá cân mà đỉnh ở phía huyện Sơn Dương ; nằm trong một thung
1
đông nam, cách đều nhau 1,2 - 1,3m. lũng rộng, trải dài theo hướng bắc - nam,
1. Ngoài di tích thôn Phố Dò, hai bờ sông Phó Đáy còn có các di tích cự thạch nằm ở các xã Hợp
Hòa, Ninh Lai, Sơn Nam, huyện Sơn Dương.
