Page 286 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU

286 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG

rất thương xót con trâu và thề rằng từ nay - Xem xương ếch, nếu thấy màu đen ở
con cháu phải để trâu nghỉ làm vào ngày ống xương hông thì trời sẽ mưa vào đầu
14 tháng 5. Khi dâng lễ vật cúng mời tổ tháng, nếu đen ở đoạn giáp đầu gối thì trời
tiên, người ta bày 5 chiếc bánh sừng bò. sẽ mưa nhiều vào cuối tháng.
- Tết Lúa mới: Vào tháng 8 hoặc tháng 10, - Buổi chiều nhìn mây phía nam, sáng
vì người Pà Thẻn tránh ngày lẻ, tháng lẻ (lẻ sớm nhìn mây phía đông, nếu thấy mây

không có đôi thì có làm cũng không được màu đỏ thì trời hôm đó sẽ nắng, nếu mây
ăn). Tháng 8 thì ăn cơm mới sớm. Lúa chín đen thì trời sẽ mưa.
muộn thì ăn cơm mới vào tháng 10. Ngày Để cây lúa không bị chuột phá hoại,
gặt lúa nương phải chọn ngày tốt, ví dụ dùng cây sa nhân lấy ở rừng, băm nhỏ rồi
những ngày các con dê, rồng, mèo, chó. ném ra các góc ruộng hoặc góc nương, khi

4. Tri thức dân gian chuột kéo đến ngửi thấy mùi lạ thì sợ rồi
bỏ đi không dám đến ăn lúa nữa. Cắm cây
Trời đang nắng hạn mà thấy ở nhiều

nơi có lá chuối non mới nhú ra khỏi thân, sa nhân quanh ruộng thì chuột cũng không
tự nhiên ngọn gãy thì trời sắp mưa. Gặp đến gần vì cây có mùi. Diệt chuột thì đánh
sóc kéo lá về tổ thì trời sắp mưa. bẫy bằng cây que hoặc bằng bẫy kiềng sắt.
Kinh nghiệm dự báo thời tiết được 5. Văn học, nghệ thuật
đúc kết như sau:
- Con mối bay lên nhiều, báo hiệu trời - Truyện kể dân gian của người Pà

mưa to. Thẻn thường đề cập đến các con vật, sự
- Kiến bò thành hàng, báo hiệu trời có thông minh, tài trí của con người như:
mưa. truyện con ốc, truyện trâu và hổ, truyện
- Cua bò trên cạn, báo hiệu trời mưa. chàng trai mồ côi...
- Chim chào mào kêu nhiều, báo hiệu Người Pà Thẻn có khá nhiều câu đố
trời mưa. rất hài hước và dí dỏm, nội dung thường
- Chuồn chuồn bay cao thì nắng, bay xoay quanh những thứ mà hằng ngày con
thấp thì mưa. người vẫn sử dụng.

Câu đố Câu trả lời

1. Mồm ăn mồm ỉa, là cái gì? - Là cái chõ đồ xôi
2. Vừa ăn vừa khóc như tiếng gà kêu, là cái gì? - Là cái cối giã gạo

3. Một đàn chim đỏ đậu trên cây, là gì? - Là quả ớt chín đỏ
4. Con chó mồm đen, con mèo mồm đỏ, là cái gì? - Là cái điếu hút thuốc lào

5. Ba anh em chung một dây thắt lưng, là cái gì? - Là cái kiềng ba chân
6. Gà gáy đằng đít, là cái gì? - Là cái kèn
7. Năm anh em chung nhau hai cái sào,
Đuổi đàn trâu trắng vào hang, là cái gì? - Là đôi đũa

8. Lúc được ăn thì nó đói, lúc không được ăn thì nó no, là cái gì? - Là cái bẫy
9. Vừa bằng thằng bé lên ba, đái trước mặt quan, là cái gì? - Là cái ấm pha nước chè

10. Trên dập, dưới dập, có con cá bơi qua bơi lại, là cái gì? - Là cái khung dệt vải