Page 284 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 284
284 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
mà để cho nó tự rơi và từ đó không phải ra phía trước, không có quả đồi nào chắn
đeo tang nữa. Người Pà Thẻn cho rằng ngang. Khi bắt đầu đào, con trai cả phải
tự bỏ tang là không kính trọng cha mẹ, là quỳ xin thần đất, cầm cuốc hoặc xẻng làm
người con không tốt, không có hiếu. vài ba nhát là được. Những dụng cụ đào
Trong thời gian diễn ra đám tang, chủ huyệt phải kiêng đủ một tuần mới được
đám lo việc cúng cơm mời người chết. Phía đưa vào nhà, vì sợ đưa vào trước thì hồn
trên đầu người chết nằm, đặt một bát cơm, người chết sẽ về theo làm hại gia đình.
một quả trứng gà luộc, một chai rượu, một - Lễ đưa tang: Trước khi đưa tang,
đôi đũa, một bát hương, một chén rượu. thầy cúng lập đàn cúng ở ngoài cửa. Khi
Khi chưa chôn người chết thì hằng ngày cúng, thầy khấn thầm chỉ để vong linh
vẫn mời cơm ba bữa, bữa nào cũng phải người chết nghe. Trưởng họ cử người làm
thay một lần thức ăn, rượu mới. Trong sẵn một bó đuốc để soi đường, cử người
những ngày này, con cháu kiêng không ăn vãi gạo cho các con ma khác ăn, cử người
uống ở gian giữa, nơi người chết nằm. thả tiền, giấy bản để mua đường, mua
Tùy theo quan hệ mà người đến viếng đất. Bó người chết bằng dát giường hoặc
đám ma mang đồ lễ nhiều hay ít. Thông bằng một chiếc ky đan bằng tre, nứa, bó
thường, người ta giúp nhau gạo, rượu, rau từ trên đầu xuống chân rồi khiêng thẳng
cỏ, củi đóm..., có thể giúp tiền. Gia đình đến huyệt. Người cầm bó đuốc đi trước
phải cảm ơn và mời họ ăn uống. Trước dẫn đường, tiếp đến là người thả giấy tiền
kia, mỗi người đến viếng mang 1 con lợn vàng rồi đến những người khiêng người
khoảng 20 - 25 kg, nhà nghèo thì 5 - 7 con chết. Dùng đuốc còn có ý nữa là đuổi hồn
gà trống; sau này, gia đình có việc thì họ lại người chết đi, đón hồn người còn sống về.
giúp trả lại đủ như thế. Con trai cả phải khiêng đầu, con trai thứ
- Làm áo quan: Áo quan làm bằng thân khiêng chân, rồi đến những người được
cây khoét rỗng. Nhà có người cao tuổi, có nhờ vào khiêng giúp ra mộ.
điều kiện thì chuẩn bị quan tài trước. Việc Trước khi đặt người chết vào trong áo
làm quan tài phải do con trai cả trực tiếp quan, thầy cúng phải “đuổi” hồn những
chỉ đạo những anh em khác làm. Khi vào người sống lên khỏi mộ, không cho đi theo
rừng, người con trai cả phải mang theo một hồn người chết. Thả quan tài xuống huyệt
mảnh giấy bản, hai nén hương để thắp và trước rồi mới cho người chết vào trong
cắm vào gốc cây ưng ý, xin thần rừng để và đậy nắp lại. Khi đặt người chết vào áo
chặt gỗ, đồng thời đuổi tinh mộc ra khỏi quan, tất cả con trai, con gái, con dâu, con
cây. Cây gỗ chọn làm áo quan phải tốt, rể phải quỳ trước mộ, lúc lấp đất xong mới
không bị sâu đục thân, không bị cụt ngọt, được đứng dậy. Muốn biết nhà nào có mấy
không lấy cây đã chết. Áo quan được làm con trai thì chỉ cần nhìn ở chân mộ xem có
xong cất giấu ngay tại rừng, kiêng không bao nhiêu hàng đá quây xung quanh (theo
mang về nhà, khi có người thân mất mới thứ tự từ con cả đến con út).
vào rừng mang áo quan ra mộ đã đào sẵn. Đưa tang xong, mọi người trở lại gia
- Lễ đào huyệt: Người con trai cả phải đình tang chủ để ăn uống rồi mới về. Tùy
đi cùng và làm thủ tục xin mua đất với thần theo từng gia đình, có điều kiện thì làm
đất, xin đất ở cho cha (mẹ). Khi đào huyệt ma luôn, chưa có điều kiện thì để sau 1 -
phải chọn hướng, thường đặt đầu áo quan 3 tháng hoặc 1 năm. Việc làm ma nhất thiết
gối vào lưng núi để mặt người chết hướng phải nhờ thầy cúng. Thầy dùng đàn sắt để
