Page 279 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 279
279
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
hầu như không tiếp xúc với người ngoài. (huyện Lâm Bình), có các họ Húng (đông
Khách đến nhà, phụ nữ thường lánh mặt, nhất), Phù, Làn, Nìu, Phàn, Sìn và ở thôn
không dám bắt chuyện mà chỉ cặm cụi làm. Khuổi Hóp, xã Linh Phú (huyện Chiêm
Mọi việc giao tiếp đều do người bố, người Hóa), có các họ Tái, Dương, Đặng, Lương,
chồng hoặc con trai lớn lo liệu. Con dâu Triệu... Người cùng họ có chung một ông
khi về nhà chồng, phải tuân theo những tổ ba đời, có mối quan hệ mật thiết và giúp
quy tắc nghiêm ngặt của xã hội và gia đình đỡ nhau trong cuộc sống.
chồng. Chẳng hạn, khi ăn cơm, trong nhà Mỗi dòng họ có một ông trưởng họ,
bao giờ cũng có hai mâm, một mâm ở trên thường là người già nhất trong dòng họ,
của đàn ông, con trai và khách; còn mâm am hiểu văn hoá dân tộc hoặc cũng có thể
ở dưới bếp dành cho mẹ, con dâu và các là thầy cúng. Trưởng họ là người có uy tín
cháu. Khi ăn cơm hay khi nói chuyện, con nhất trong dòng họ, đư ợc quyền thờ cúng
dâu không được phép ngồi cùng mâm, tổ tiên.
cùng ghế với bố chồng và anh chồng. Con
dâu phải dùng chậu rửa mặt, chậu giặt 3. Làng bản
riêng, không được dùng chung với bố Thường ở ven các con suối, thung
chồng, anh chồng. lũng hoặc triền núi thấp, có trưởng làng là
Hiện nay, phổ biến là gia đình hai thế người có uy tín, được mọi người bầu lên,
hệ, gồm một cặp vợ chồng và các con chưa kinh tế gia đình tương đối khá, am hiểu
xây dựng gia đình. Tuy nhiên, gia đình ba phong tục, tập quán và phải có đủ con
thế hệ vẫn còn chiếm một tỷ lệ đáng kể. Rất trai, con gái. Ngày trước, người được bầu
ít gia đình bốn thế hệ cùng chung sống. chọn làm trưởng làng thường là người của
Nếu bố chết sớm thì con trai cả làm dòng họ lớn và đông nhất ở làng, còn ngày
chủ gia đình và dựa nhiều vào bác ruột, nay thì những người trẻ tuổi, có trình độ
chú ruột hay người trong họ để được văn hóa sẽ được bầu chọn.
hướng dẫn cho cách thờ cúng tổ tiên, thực
hiện các lễ nghi của dân tộc. Người cha IV- VĂN HÓA TINH THẦN
hoặc chú ruột sẽ dạy cho con trai kinh 1. Tín ngưỡng, tôn giáo
nghiệm sản xuất, thực hiện các phong tục,
tập quán. Con trai từ 13 tuổi trở lên, đã 1- Quan niệm về tín ngưỡng tôn giáo
được cha dạy cách săn bắt, đánh bẫy thú Người Pà Thẻn cho rằng thế giới phân
rừng. Đối với con gái thì cha mẹ dạy bảo chia thành ba tầng: tầng cao nhất là tầng
lễ nghĩa, việc bếp núc, cấy lúa, trồng bông, trời, tầng ở trên mặt đất, và tầng ở trong
dệt vải, thêu thùa. Từ lúc 10 tuổi, con gái lòng đất.
đã được bà và mẹ dạy thêu thùa, khâu vá Tầng trời có Ngọc Hoàng Thượng Đế,
quần áo nên khi đi lấy chồng, các cô gái đã đứng đầu cai quản các thần: sấm sét, mưa,
rất thuần thục những công việc đó. Cha gió, mặt trời, mặt trăng, sao; mỗi thần một
mẹ cùng có trách nhiệm nuôi dạy con cái, việc giúp Ngọc Hoàng Thượng Đế.
hiếm khi dạy con bằng roi vọt. Tầng trên mặt đất có các thần: Thổ
công, Thổ địa, núi rừng,... ở gần và bảo vệ
2. Dòng họ con người, làng bản, cây trồng, vật nuôi,
Người Pà Thẻn sống tập trung đông mùa màng. Cư xử tốt với các thần thì sẽ
nhất ở thôn Thượng Minh, xã Hồng Quang được các thần che chở, nếu làm phật ý
