Page 278 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 278
278 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
cơm ở gian giữa. Vợ con thì ăn tại bếp. Bếp Dịp lễ tết, người Pà Thẻn làm bánh
thường làm ở phía bên phải theo hướng dày, bánh sừng bò. Bánh sừng bò được
nhà và nằm ngang so với bàn thờ tổ tiên. làm bằng gạo nếp ngâm nước tro, gói bằng
Ở góc gian bên phải là nơi đặt giường ngủ. lá chít hoặc lá tre mai, nhọn một đầu, sau
Gian bên trái là nơi để hòm gỗ, dùng để đó ngâm nước 1-2 giờ đồng hồ rồi luộc
cất trữ lương thực. chín. Tết Thanh minh, người ta làm xôi
màu bằng cách lấy gạo nếp ngâm với các
8. Ẩm thực
loại lá, củ rừng để có màu xanh, đỏ, vàng.
Người Pà Thẻn ăn cơm tẻ là chính. Một Ngâm xong, trộn đều gạo các màu với
ngày ăn hai bữa chính là bữa sáng và chiều nhau rồi cho vào chõ để đồ chứ không để
tối, bữa trưa là bữa phụ. Lúc giáp hạt, mất riêng từng màu như người Tày.
mùa ăn độn ngô, sắn, củ mài... Bữa cơm thường có rượu - rượu gạo,
Thực phẩm chủ yếu là thịt và rau; phổ rượu sắn, rượu ngô. Cách nấu rượu gạo
biến là thịt trâu, lợn, gà, vịt... Ngoài ra, cũng giống như các dân tộc khác. Cách
còn có thú rừng săn bắt được. Cách chế nấu rượu sắn như sau: sắn củ được cạo
biến thức ăn chủ yếu là luộc, xào và nướng. vỏ, đồ chín, đổ ra nền nhà có lót giấy bóng
Khi mổ lợn, bữa cơm bao giờ cũng có tiết hoặc bao tải, tãi ra để cho sắn nguội rồi rắc
canh, đĩa lòng, tim, gan luộc và thịt xào, đều bột men lá hoặc men làm từ gạo tẻ,
xương nấu canh. Đồng bào có nhiều cách trộn đều. Sau đó cho vào chum để khoảng
giữ thực phẩm để ăn dần như muối chua, 5 - 7 ngày, rồi cho vào nồi chưng cất thành
sấy khô, trong đó thịt sấy khô là cách phổ rượu. Cách nấu cũng tương tự như nấu
biến nhất. Thịt được cắt thành từng miếng rượu gạo. Trong đám cưới hay có rượu
dài, ngâm muối 2 - 3 ngày, treo lên nóc hoẵng (rượu nếp ủ).
nhà (thịt lợn) hay treo ở gác bếp (thịt trâu). Đồng bào thường hút thuốc lào. Đến
Cũng có thể thái miếng vừa ăn, trộn với mùa thu hoạch, lá thuốc lào được hái về
bột gạo nếp rang chín, xay nhỏ và muối rồi sấy khô rồi thái nhỏ thành sợi. Ống điếu
bỏ vào ống nứa, bịt kín miệng ống lại, thịt làm bằng tre, nứa, có nõ đút để tiêm thuốc
để được lâu và thơm ngon. lào. Những năm gần đây, nhiều người hút
Nguồn rau chủ yếu là gieo trên nương, thuốc lá. Cây thuốc được trồng ở vườn nhà
hoặc hái rau rừng. Rau có nhiều loại, thay hoặc ở nương. Mọi người thường uống
đổi theo mùa. Mùa rau cải từ tháng 7 đến nước chè, nhà nào cũng trồng vài cây chè
tháng 12. Mùa bí đỏ, bầu, đậu đũa, rau ở quanh nhà và trên nương.
mét vào tháng 4, tháng 5. Từ tháng giêng
đến tháng 3, có ít rau hơn, bí được dùng III- TỔ CHỨC XÃ HỘI
ăn dần vào thời gian này.
Rau được luộc, xào, nấu canh; rau cải 1. Gia đình
thường được phơi héo, thái nhỏ làm dưa Gia đình người Pà Thẻn là gia đình
chua. Các loại măng như măng nứa, măng phụ quyền, do người chồng làm chủ và
tre, măng vầu... cũng được luộc, xào, nấu quyết định mọi công việc từ sản xuất,
canh xương; măng muối chua nấu canh cá, cưới xin, làm nhà đến giao thiệp với làng
canh xương...; măng khô để đến ngày tết... xóm. Người vợ chủ yếu làm công việc nội
Nước chấm chủ yếu là muối pha nước, có trợ, hái lượm rau quả. Trước kia, phụ nữ
hạt sẻn, ớt làm gia vị. ít được tôn trọng và ít có quyền lợi, họ
