Page 282 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 282
282 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
được lau rửa bằng nước lá cây rừng, bà đỡ Những đứa trẻ hay bị ốm đau hoặc
dùng cật nứa khô đã luộc kỹ để cắt rốn, hay khóc nhiều, người ta cho rằng hồn vía
sau đó lấy chỉ buộc cuống rốn lại. Dù sinh nó bị lạc, có thể do chọn và đặt tên chưa
con trai hay con gái thì nhau thai đều được phù hợp nên phải làm thủ tục gửi con
chôn ngay tại gầm giường của vợ chồng; nuôi. Việc chọn nơi gửi con phải nhờ thầy
con trai chôn ở phía trên, con gái ở phía cúng làm lễ, đọc tên các họ trong vùng và
dưới. Khi lấp đất phải đập thật mạnh để xin âm dương để tìm ra một họ. Khi đã
đứa bé khi ngủ không bị giật mình. Kiêng tìm được, bố mẹ phải đưa con tìm đến gia
một tháng không gây tiếng động vào đình mà thầy đã bói ra, xin gia đình nhận
giường sản phụ, vì sợ động vào bà mụ bà nó làm con nuôi. Khi đi mang theo 1 chai
sẽ không quý đứa trẻ, đứa trẻ sẽ hay khóc. rượu, 1 cặp bánh dày, 1 miếng thịt. Nếu
Khi cho sản phụ ăn cơm, phải mời bà mụ gia đình đó đồng ý thì làm lễ cúng để đổi
ăn trước. họ cho đứa trẻ.
Khi người vợ mang thai, nếu hay ốm Lễ trả họ diễn ra khi đứa trẻ đủ 12
yếu hoặc khi sinh nở khó khăn, chồng mời tuổi. Tết năm thứ 12, phải chuẩn bị 1 đôi
thầy về cúng để cho ma của thầy và ma tổ gà cả trống cả mái, mang đến nhà bố nuôi
tiên gia đình nhờ các thần đỡ hộ. Con gái để làm lễ vật dâng cúng tổ tiên, dòng họ và
xin được trả họ lại cho đứa trẻ. Bố mẹ nuôi
đi lấy chồng thì lúc chết làm ma bên nhà vẫn được đứa trẻ gọi là bố mẹ, khi họ mất
chồng, sinh đẻ cũng phải ở bên nhà chồng. phải chịu tang như con đẻ.
Sau khi đứa trẻ sinh được một tuần sẽ 3- Phong tục làm nhà mới
làm lễ đặt tên. Nếu mẹ đứa trẻ đi làm dâu Thời xa xưa người Pà Thẻn làm nhà
thì ông ngoại đến đặt tên, nếu bố đứa bé sàn, sau chuyển dần sang làm nhà đất.
đi ở rể thì ông nội đến đặt tên cho cháu, - Chọn đất: Đào một hố đất, nện đáy
khi đi mang theo một con gà. Người ta hố cho bằng phẳng, xếp hạt gạo thành ba
thường chọn những tên hay, có ý nghĩa, hàng lên một cái đĩa và đặt trong hố đất
không trùng tên các cụ tổ tiên hoặc tên đó. Hàng thứ nhất xếp số hạt gạo tương
những người anh em khác. Lễ cúng gồm ứng với số người trong nhà, hàng thứ hai,
1 con gà, 1 bát cơm đầy, 1 đôi đũa, 1 chai thứ ba mỗi hàng năm hạt tượng trưng cho
rượu, 2 chén nước. Thầy cúng mời ma mụ lợn, gà. Xếp xong, lấy bát úp xuống. Sau đó
về chứng kiến việc gia đình có thêm thành thắp hương, hương cháy hết thì bỏ bát ra
viên mới. Khi làm lễ đặt tên, thầy đọc các xem, nếu các hàng vẫn nguyên như cũ thì
tên định đặt cho đứa trẻ và xin âm dương, có nghĩa là mảnh đất đó ở rất tốt. Nếu các
được tên nào nghĩa là ma mụ đã đồng ý hạt gạo xô lệch, hoặc bị kiến tha thì phải đi
tìm mảnh đất khác. Sau khi bói chọn được
cho đứa trẻ mang tên đó. mảnh đất ưng ý thì bói xem ngày tốt để
Dù con dâu hay con trai, khi cần bố san nền.
mẹ bế giúp con thì phải đưa hai tay, một - Chọn nguyên vật liệu và dựng nhà:
tay đỡ đầu, một tay đỡ phía dưới, tuyệt Chọn loại gỗ tốt như dổi, dâu rừng, chò
đối không đưa ngửa hai lòng bàn tay, vì chỉ... Tìm và chặt gỗ tốt nhất là từ đầu
họ cho đó là cách đưa con cho ma. Người tháng 8 trở đi. Kiêng chặt những cây bị dây
Pà Thẻn cũng thường gọi tên cha mẹ bằng leo vì người ta cho rằng cây này không có
tên đứa con đầu lòng. lộc, làm nhà thì không đủ ăn; kiêng chặt
