Page 285 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 285
285
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
hành lễ, báo cáo với tổ tiên dòng họ rằng đem về nhà cân để biết khối lượng, sau đó
có người vừa chết muốn được theo hầu đổ nước vào chum. Khi đi lấy nước, phải
tổ tiên. mang theo một nén hương rồi cắm ở cạnh
Người chết là thầy cúng cao tay thì nguồn nước để xin thần nước phù hộ cho
phải mời thầy cao tay hơn đến làm ma dân làng năm mới “mưa thuận, gió hoà”.
luôn, còn người thường thì làm ma sau Sáng mùng 1 tết, lại mang ống kia đến khe
cũng được. Thầy cúng chết, các học trò hứng đầy nước rồi đem về cân để xem
được thầy làm lễ cấp sắc sẽ đóng góp một nước năm mới hay năm cũ nặng hơn. Nếu
con gà trống, gạo, rượu, tiền tuỳ theo điều ống đựng nước của năm mới nặng hơn
kiện của từng người để giúp đỡ nhà thầy năm cũ thì có nghĩa là năm đó trời mưa
và trả ơn thầy. Người Pà Thẻn không có nhiều và sẽ được mùa. Nếu nước năm mới
tục cải táng. ít hơn thì năm đó ít mưa, sẽ mất mùa.
Lễ vật trong ngày tết không thể thiếu
3. Các lễ, tết trong năm 7 chiếc bánh dày (1 đôi bánh to và 5 chiếc
- Tết Nguyên đán: Là tết to nhất của bánh nhỏ). Sáng mùng 1 tết, người ta
người Pà Thẻn nên việc chuẩn bị rất được còn quét nhà để đón phúc, rước lộc vào
coi trọng. Người Pà Thẻn mời tổ tiên về ăn nhà mình.
tết từ ngày 29 tháng chạp và mời họ về nơi Những kiêng kỵ trong ngày tết:
cư ngụ vào ngày rằm tháng giêng. Ngay mùng 1 không được cuốc đất, trồng trọt,
từ sáng 30 tết, các gia đình đã quét dọn không được đi làm, vì sợ đi làm thì năm
sạch sẽ nhà cửa, quét từ dưới bàn thờ tổ đó nạn sâu đục thân sẽ hoành hành; mùng
tiên đến chỗ sàn, gác bếp, các buồng, góc 2 kiêng không đi lấy các loại rau xanh vì sợ
nhà... Dán giấy mới vào bàn thờ, cửa nhà, chim ri ăn lúa; mùng 3 kiêng không quét
cột nhà, bếp, chuồng gà, chuồng lợn, bể nhà vì sợ bọ chó, bọ chày làm hại lúa.
nước... để cầu mong một năm mới “người Mùng 3 tết, đồng bào thường chơi
yên vật thịnh”. ném còn, đánh quay, thi bắn nỏ, bắn súng
Tối 30 tết, ai đã được thầy cúng làm và hát giao duyên.
lễ cấp sắc sẽ phải chuẩn bị lễ vật, gồm: - Tết rằm tháng giêng: Suốt từ 30 tháng
1 con gà trống lông đỏ, 1 ống gạo, 1 chai chạp đến 15 tháng giêng, bữa cơm nào
rượu, 2 nén hương, 2 mảnh giấy tiền vàng cũng phải thắp hai cây hương trên bàn thờ
để cảm ơn thầy và chúc tết thầy cùng gia để mời tổ tiên cùng ăn. Sau đó, đốt tất cả
đình. Thầy nhận lễ và thắp hương báo với các loại giấy dán ở chuồng gia súc và đốt
tổ tiên. giấy ở chỗ mâm cơm thờ.
Ngày mùng 1 tết, người ta thường - Tết Thanh minh (mùng 3 tháng 3): Còn
mời những người hợp tuổi đến xông nhà, gọi là tết tảo mộ, sắm đủ lễ vật, gồm: 1 con
cầu cho năm mới làm ăn phát đạt, nhất là gà, xôi ba màu trắng, đỏ, vàng. Gia đình có
những người vừa mới làm nhà ra ở riêng. điều kiện thì cúng cả ở mộ và ở nhà.
Cũng vào buổi sáng mùng 1 tết, có tục - Tết trâu (ngày 14 tháng 5 âm lịch): Ngày
lệ cân nước, hay còn gọi là lễ xin nước, này, trâu được nghỉ, không phải kéo cày.
đầu năm để đoán xem năm mới làm ăn có Tết này bắt nguồn từ câu chuyện: Ngày
tốt hơn năm cũ hay không. Ngay từ sáng xưa, một gia đình nọ dắt trâu ra đồng cày
sớm 30 tết, mỗi gia đình đã chuẩn bị một bừa đúng vào ngày 14 tháng 5. Cày được
ống nứa để đi hứng nước ở khe suối rồi một lúc thì con trâu lăn ra chết. Người chủ
