Page 172 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 172
172 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
hút nước thì người ta cho rằng trời sắp có của những cư dân có nguồn gốc từ các
mưa to. Còn đến khi xế chiều, thấy những tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc đang sinh sống
hình thù đỏ rực cuối chân trời thì đoán là ở Tuyên Quang, tập trung chủ yếu ở các
trời khó mưa, thấy hiện tượng cóc hoặc xã thuộc huyện Sơn Dương, Yên Sơn. Về
nhái, ếch kêu nhiều thì đoán là trời chuẩn kiểu cách hát, giống hát xoan, hát ghẹo của
bị mưa. Năm nào thấy kiến, hoặc mối bay Phú Thọ.
ra nhiều, kéo lên cao thì đoán năm đó chắc Hát chèo là làn điệu dân ca do những
chắn sẽ có mưa to, gây lũ lụt. cư dân vùng đồng bằng Bắc Bộ mang lên
Một trong những cách ứng xử linh Tuyên Quang. Trước đây, phong trào hát
hoạt với tự nhiên được thể hiện rất rõ ở chèo phát triển rất mạnh, nhưng ngày nay
việc chọn thời vụ gieo trồng. Để cây trồng đang bị mai một dần.
có năng suất cao, không bị lũ lụt tàn phá, Người Kinh ở Tuyên Quang sử dụng
người nông dân phải dựa trên những các loại nhạc cụ: trống, sáo, kèn, nhị, đàn
kinh nghiệm để dự đoán thời tiết và tính bầu... như người Kinh ở các vùng miền
toán thời vụ cho phù hợp. Để giữ nước khác. Vào các ngày hội truyền thống của
cho cây trồng, người ta ngăn suối, đắp làng có các bài múa sư tử, múa lân, múa
đập, đắp bờ giữ nước. Những khu vực gậy, múa kiếm, múa khăn, múa dây... tạo
hay bị ngập thì trồng những loại cây phù không khí vui nhộn.
hợp cho thu hoạch sớm, tránh mùa lũ về. Nghệ thuật tạo hình cũng khá đa dạng,
Trong phòng, chống dịch bệnh, cũng phong phú, với những sản phẩm như:
có rất nhiều cách phòng, chống, chữa trị
khác nhau, có thể chữa bằng mẹo, hoặc tranh, tượng; các đường nét, họa tiết hoa
bằng những bài thuốc dân gian. Ví dụ khi văn trang trí trên các sản phẩm thủ công
bị trẹo chân thì nhờ người chửa con so dẫm truyền thống của nghề dệt, nghề thêu, may
lên ba cái; khi không may bị trâu dẫm vào mặc, trên các sản phẩm gỗ, mây, tre đan...
chân chỉ cần dẫm lại đúng chân đó ba cái 6. Lễ hội
là khỏi; khi tay mọc hạt cơm thì dí hạt cơm
đó vào xác người chết là nó sẽ biến mất; Các lễ hội truyền thống của người
khi bị cảm cúm, sốt, lấy lá trầu không hoặc Kinh ở Tuyên Quang khá phong phú,
lá cúc tần giã nhỏ trộn với rượu dùng để thường tổ chức vào dịp đầu xuân để tế các
đánh cảm sẽ hạ sốt; bị cảm lạnh thì uống vị Thành hoàng làng, tế trời đất cầu mong
nước gừng nóng; bị tiêu chảy, lấy búp ổi mưa thuận gió hòa, dân làng có cuộc sống
nhai lấy nước nuốt vài lần là cầm được; ấm no. Có những lễ hội ở phạm vi làng
khi bị mụn mọc lở loét, dùng lõi táo hoặc như: Hội đình làng An Nạp, đình làng Bé,
lấy cây ba gạc giã nhỏ, đắp vào sẽ khỏi... đình làng Đồng, đình làng Giếng, có lễ hội
trong phạm vi liên làng, liên xã như hội
5. Văn học, nghệ thuật chùa Hang, hội đua thuyền trên sông Lô,
Thơ ca dân gian, truyện cổ tích, câu đố, lễ rước Mẫu...
tục ngữ... của người Kinh ở Tuyên Quang Lễ rước Mẫu là một trong những lễ
không có gì khác biệt so với người Kinh ở hội cổ truyền lớn ở Tuyên Quang. Lễ hội
các tỉnh đồng bằng sông Hồng. này có từ lâu đời, sau một thời gian gián
Hát xoan, hát ghẹo, là những hình đoạn đã được khôi phục lại từ năm 2006,
thức sinh hoạt văn hóa tinh thần đặc trưng tạo nên một không gian văn hóa độc đáo
