Page 90 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

Niềm phấn khởi, tin tưởng của chúng tôi càng tăng lên gấp bội. Các hoạt

động trong phân khu chúng tôi cũng từ đó dồn dập, mãnh liệt hơn. Ngày 15 -5-
1945, Giải phóng quân của chúng ta đã cùng nhân dân cướp chính quyền ở chợ
Ngọc, bắt sống được tên Tá khét tiếng gian ác ở đó, tước toàn bộ khí giới của
lính bảo an. Ngày 18-5-1945, Giải phóng quân cùng nhân dân khởi nghĩa rầm rộ

ở phía Yên Bình. Ngày 22-5-1945, Ủy ban nhân dân lâm thời phủ Toàn Thắng
được thành lập (bao gồm một số xã thuộc huyện Yên Sơn cũ và huyện Đoan
Hùng-Phú Thọ). Về phía nam Tuyên Quang, một đơn vị Giải phóng quân cũng
đã vào đồn điền " Roay đề Ba"(của thực dân Pháp) thu được khá nhiều thóc,

phân phát cho dân nghèo, sau đó tiến xuống chiếm huyện Phù Ninh. Tên tri
huyện ở đây khiếp sợ quá không dám kháng cự, xin hàng ngay, Ủy ban nhân dân
lâm thời châu Kháng Địch (bao gồm một số xã thuộc huyện Yên Sơn cũ và
huyện Lập Thạch- Vĩnh Phúc) cũng được thành lập.

Cho tới đầu tháng sau (1945) thì chính quyền mới của ta đã có ở khắp tỉnh
Tuyên Quang (trừ thị xã) và nhiều châu, phủ, huyện thuộc mấy tỉnh lân cận: Bắc
Kạn, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Phú Thọ… Một vùng từ Chiêm Hóa xuống tới
Bình Ca, Phan Lương, Lập Thạch, từ bờ sông Lô chạy sang tới Đại Từ, Định

Hóa, Chợ Chu… đã được hoàn toàn giải phóng, trở thành một vùng căn cứ cách
mạng mênh mông, vững chắc! Cờ đỏ sao vàng bay khắp núi rừng, đồng ruộng,
bản làng, thị trấn. Nhân dân ta hân hoan sống trong không khí tự do trong lành
dưới một chế độ mới mẻ đầy hạnh phúc và công lý. Tuy chưa tổng khởi nghĩa

cướp chính quyền trên cả nước, nhưng ở đây đã có hình ảnh của một quốc gia
độc lập dân chủ thu hẹp lại. Dòng sông Lô trong xanh, tươi đẹp đã trở thành một
ranh giới phân chia vùng giải phóng (hoặc nói một cách khác là: "Chiến khu''…)
với vùng còn bị nằm dưới ách thống trị của Nhật và bè lũ chó săn, bù nhìn mới.

Trên cái ranh giới thiên nhiên tạm thời ấy, cả hai bên cách mạng và bù nhìn,
phát xít đều kiểm soát. Bọn bù nhìn, phát xít kiểm soát bờ bên hữu ngạn, quân
cách mạng bờ bên tả ngạn. Gần như đối diện nhau. Nếu bờ bên hữu có những
chòi canh, trạm thu thuế, soát giấy tờ của địch, thì bờ bên này cũng có những

vọng gác, kiểm soát của các đồng chí Giải phóng quân, mà nhân dân ta hồi đó
vẫn quan gọi bằng những tên thân thuộc ''bộ đội ông Chì'', ''bộ đội ông Phóng'',
''bộ đội ông Môn''…
Những vọng gác và kiểm soát ấy hầu như bố trí công khai. Nhiều nơi anh

em kéo cả cờ đỏ sao vàng lên. Bọn địch căm tức đến điên cuồng, chỉ những
muốn vượt sông tiến sang. Nhưng quân cách mạng không còn là những đội du
kích nhỏ yếu như trước nữa, giờ đây đã hiển nhiên lớn lên thành một đội quân
mạnh mẽ: Giải phóng quân Việt Nam. Đã có nhiều lần bọn Nhật tiến sang ''đất

Thánh'' của cách mạng nhưng đều bị thiệt hại nặng nề khi ở Bình Ca, khi ở
Thiện Kế… nên đành phải rút chạy.

90