Page 21 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám
P. 21
1
NHỮNG ĐỐM LỬA ĐẦU TIÊN
BÙI ĐỨC KIM
Cán bộ lão thành cách mạng, đảng viên
Chi bộ Mỏ than Tuyên Quang
Năm 1937, sau khi đỗ tiểu học Pháp - Việt (C.E.P.F.I), nhà nghèo, không
có điều kiện tiếp tục ăn học, tôi xin vào làm công nhân ở mỏ than. Sau này, tôi
mới biết khi đó mỏ than đã có anh Hai Cao (tên thật là Hoàng Văn Lịch, còn gọi
là Hồng Việt) là người quê Cao Bằng, được Đảng cử sang gây dựng phong trào
cách mạng ở Tuyên Quang.
Vào làm thợ đốt lò, có điều kiện gần gũi anh em thợ mỏ, anh Cao là người
đầu tiên gieo hạt giống cách mạng ở Tuyên Quang, trước hết là mỏ than.
Một thời gian ngắn sau đó, trên có cử anh Lê Đình Tuyển cùng anh Cao
hoạt động trong phong trào công nhân Tuyên Quang. Để che mắt bọn mật thám,
tiện việc tiếp xúc với công nhân, các anh mở lớp dạy chữ, dạy võ, thu hút nhiều
anh em thợ trẻ tham gia. Nhờ hình thức hoạt động này, các anh đã tuyên truyền
giác ngộ chúng tôi về tinh thần yêu nước, tình thương yêu giai cấp, ý chí căm
thù bọn thống trị bóc lột và bọn tay sai.
Trong số những người đầu tiên được các anh giác ngộ, có Hoàng Lan,
Quang Mai. Sau một thời gian tìm hiểu, tuyên truyền và thử thách, anh Hoàng
Lan giới thiệu tôi với anh Hai Cao. Khi đó, phong trào ở Tuyên Quang mới gồm
bốn thanh niên được các anh giác ngộ, đó là Quang Mai, Hoàng Lan, Trần Xuân
Hồng và tôi.
Vào khoảng tháng 8-1937, anh Cao triệu tập chúng tôi đến dự một cuộc
họp bí mật ở gần bể bơi của mỏ than (đúng ra đây là một cái bể chứa nước để
đưa vào mát máy ở nhà sàng. Bọn chủ Tây dùng làm bể bơi cho gia đình
chúng). Anh Cao nói: muốn hoạt động phải hình thành tổ chức. Tổ chức gì, tôi
nhớ hồi đó cũng chưa xác định rõ, không biết có phải mang tên Đoàn Thanh
niên dân chủ hay không? Nhưng một điều khẳng định, đó là một tổ chức cách
mạng đầu tiên ở Tuyên Quang, cụ thể là ở mỏ than. Nhiệm vụ đề ra trong cuộc
họp hôm đó là giác ngộ tinh thần yêu nước, gây dựng thành phong trào cách
mạng trong tầng lớp thanh niên, trước hết là trong lớp công nhân mỏ than và học
sinh thị xã.
Dần dần, khi đã phát triển tổ chức được khoảng hơn chục người, anh Cao
chia chúng tôi thanh từng nhóm ba người, tuỳ theo nơi ở và tính chất công việc.
Để đảm bảo hoạt động bí mật, thành viên nhóm này không biết người của nhóm
1 Tuyển chọn từ cuốn " Tuyên Quang vùng chiến khu xưa " Ban liên lạc hội đồng hương Tuyên Quang tại Hà
Nội xuất bản 2002
21
