Page 167 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

mạch mấu cổ tay định tự sát. Anh em thấy máu chảy ra chăn, mặt mũi anh ta tái

nhợt, vội gọi y tá cấp cứu và báo cáo lên cấp trên ở Ao Búc. Anh Hiến Mai
xuống gặp Quyn vì anh Mai nói được tiếp Pháp. Anh Mai giải thích cho Quyn rõ
chính sách của ta đối với hàng binh. Quyn tin tưởng, tình nguyện xin đi chiến
đấu, được phân công đi với anh Mai. Sau vì có nhiệm vụ đi xuống đèo Kháng

Nhật, anh Mai giao Quyn xuống đợn vị tôi. Quyn vừa làm chiến sĩ vừa giúp việc
huấn luyện. Anh có ý chí rèn luyện cao, tinh thần kỷ luật nghiêm, tuyệt đối phục
tùng mệnh lệnh. Quyn bỏ giầy tập đi chân đất, tập đi đầu trần trong nắng, trong
mưa như anh em ta. Không được phép là không uống rượu, không hút thuốc lá.

Anh được đơn vị và nhân dân yêu mến. Anh và tôi gắn bó với nhau, anh đề xuất
ý kiến cần huấn luyện xạ kích cho bộ đội, cần củng cố kỹ thuật cho tốt hơn. Với
tinh thần chiến đấu rất dũng cảm, sau trận đánh Nhật ở đèo Chắn, anh được đề
bạt lên làm Tiểu đội trưởng. Rất tiếc anh không hoạt động được lâu, vì mắc bệnh

nặng anh chết ngay bên bờ sông Lô, trước tổng khởi nghĩa tháng Tám năm
1945.
Cuối tháng 3 đầu tháng 4, đơn vị tôi được giao nhiệm vụ củng cố vùng
chung quanh châu Tự Do. Lúc này các đơn vị thuộc đội Tuyên truyền giải

phóng quân cũng xuống đến nơi. Châu Tự Do có thêm đại đội anh Sắt, đại đội
1
anh Nhượng, hai đại đội này hoạt động đến ven sông Lô, từ Bình Ca đến Đĩa .
Sau chỉ còn lại đại đội của tôi và đại đội của anh Sắt. Các đơn vị khác đã được
điều đi vùng khác.

Một vấn đề luôn được đặt ra là phải có muối cho bộ đội và nhân dân.
Nhân dân đã phải đốt cỏ tranh ăn thay muối. Phải giao cho cơ sở mua muối từ
2
hướng Cầu Bâm lên nhưng thường bị địch chặn và cũng không đủ. Đại đội tôi
được giao hoạt động ven sông Lô, thu mua muối từ các ca nô, các thuyền chở

muối ngược lên Tuyên Quang. Nếu muối của Nhật thì tịch thu, nếu của dân thì
trả tiền theo giá chợ. Do chính sách và thái độ của ta nên nhân dân không những
vui vẻ bán muối cho bộ đội mà tuyên truyền khắp nơi, ảnh hưởng của khu giải
phóng lan rộng. Nhiều người nhất là thanh niên nô nức rủ nhau vào khu Giải

phóng, vào châu Tự Do.
Thời gian này tôi gặp đồng chí Thoại (tức Lê Đồng) ở Đĩa. Đồng chí là ủy
viên Ban cán sự Phú Thọ, lên bắt liên lạc với tổ chức. Chúng tôi gặp nhau mừng
rỡ, nói chuyện với nhau suốt đêm, tôi cho anh em đưa anh Thoại vào Châu để

gặp các anh trong khu Giải phóng. Sau tôi gặp lại anh ở Uỷ ban quân sự tỉnh,
khi tôi được điều về nhận nhiệm vụ ở Phú Thọ.
Vào khoảng cuối tháng 4-1945, sau khi đại đội tôi và đại đội anh Sắt đánh
đồn điền La Phanh lấy ruộng đất chia cho dân cày theo nguyên canh thì tôi được

triệu tập đi học Nghị quyết Hội nghị quân sự Bắc kỳ ở đình xã Định Biên

1 Thuộc huyện Sơn Dương
2 Thuộc xã Sơn Nam, huyện Sơn Dương
167