Page 172 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

Nhung chỉ huy đại đội, tiếp tục đi đến Ỷ La. Còn tôi lấy một vài anh em cùng đi

vượt lên trên để kịp đến địa điểm hẹn.
Tỉnh lỵ Tuyên Quang nhỏ, nằm dài trên hữu ngạn sông Lô. Thành Cổ
Tuyên Quang, trước là trại lính Tây, bây giờ là trại lính Nhật chia tỉnh làm hai
phố. Phố Trên có các lỵ sở và phố Dưới đông bà con buôn bán. Tôi được liên lạc

đưa đến nhà anh Nguyễn Hữu Dự. Tôi gặp lại anh Hào, anh Thu. Anh em gặp
nhau hàn huyên, hồ hởi. Các anh cho biết có lệnh tổng khởi nghĩa và phải gấp
rút giải phóng tỉnh Tuyên Quang. Uỷ ban khởi nghĩa gồm có anh Hào, anh Thu,
anh Chì và tôi. Tôi được phân công phụ trách quân sự, chỉ huy chung các đơn vị

vũ trang chiến đấu tổng khởi nghĩa nên phải tranh thủ đi nghiên cứu địa hình.
Anh Dự là một nhân sĩ trí thức. Anh có một cửa hàng bán báo và giấy bút.
Anh dạy trẻ con học, nên người ta quên gọi anh là cậu Dự. Anh lấy xe đạp đèo
tôi đi xem xét công khai. Tôi mặc sơ mi trắng, quần tây, đi giầy, tất cả của anh

Dự, ngồi sau. Vừa đạp xe, anh Dự vừa giới thiệu cho tôi biết dinh tuần phủ, dinh
tri phủ, đề lao, trại bảo an Nhật (ngày trước là trại lính khó xanh) sở cẩm, nhà
dây thép. Đến đường số 2 đi Hà Giang thì đi vòng ra bờ sông, đi theo mặt trước
trại lính Nhật ngày trước là trại lính Tây, trước nữa là thành Cổ Tuyên Quang.

Tôi vừa quan sát đường ra, lối vào vừa tìm hiểu cách bố trí chiến đấu của địch.
Đến phố Dưới (còn gọi là Tam Cờ) anh Dự đưa tôi vào một cửa hàng cho ăn
bánh. Lúc đầu tôi cũng ngại, vì giấu đâu được nước da xanh tái vừa ra khỏi rừng
và những cử chỉ không giống người thị xã của tôi. Anh Dự hiểu ý và giải thích:

đây là nhà anh Sang, một cơ sở của ta, nơi các đồng chí ta vẫn thường đi lại.
Nghỉ ngơi xong chúng tôi về theo con đường sau trại lính Nhật, còn gọi là
đường Cổng Lấp, vòng lên xem đồi Chánh sứ, Đồn Cao và đồi Nhà thờ thiên
chúa giáo. Về đến nhà đã xế chiều. Tôi tạm biệt anh Dự trở lại đường số 2 đi Hà

Giang, rẽ vào đồn điền anh Châu Khiết (còn gọi là anh Tê Ca) để gặp đơn vị
đang đợi tôi ở đấy.
Tối ngày 16-8-1945 tôi và anh Nhung đưa đơn vị vào tập kết ở sân nhà
anh Tê Ca, cơ sở đã được Uỷ ban khởi nghĩa lấy làm Chỉ huy sở. Đã thấy tề tựu

đại đội Hồng Thái, sau đến tiếp đại đội Chu Phóng, Văn Bút. Sau khi anh Song
Hào đọc quân lệnh số 1 của Uỷ ban giải phóng dân tộc, thì tôi ra lệnh xuất quân.
Đấy là đêm 16 rạng ngày 17 tháng 8.
Theo kế hoạch đã thống nhất, đơn vị của tôi đánh dinh tỉnh trưởng và trại

bảo an. Chúng tôi chia làm hai mũi, một do anh Nhung chỉ huy đánh dinh tỉnh
trưởng, có anh Tạ Xuân Thu cùng đi; mũi đánh trại bảo an do tôi trực tiếp chỉ
huy. Trong binh lính ở trại bảo an, ta có cơ sở cách mạng đáng tin cậy. Cai Phúc
đã được giao kế hoạch phối hợp với giải phóng quân. Đúng giờ đã định, tôi cho

bộ đội tiến công, áp sát trại bảo an, bố trí đội hình, các bộ phận đã chiếm lĩnh
các vị trí chiến đấu. Tôi đi kiểm tra đâu vào đấy một lượt rồi cho bộ phận áp sát
vọng gác cổng chính gọi to: "Hỡi anh em bảo an, quân giải phóng đã về. Anh

172