Page 105 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

nhiều về mấy quan lang ở Hòa Bình mà tôi quen biết. Buồn cười là hai chị phụ

nữ thành Hoàng Diệu lại hay nhắc chuyện và thuộc lòng bài thơ lãng mạn cách
mạng của Thu Tâm gửi cho Hải Khách đã đăng trên tờ báo thứ bẩy. Tôi lắm lúc
như muốn phá cả kỷ luật để cười to lên: Hải Khách là tôi đấy các chị ạ! Mãi đến
những ngày sau này, tại Đại hội Tân Trào, khi đề cử người vào Ủy ban Dân tộc

giải phóng, một số anh khác và tôi được giới thiệu rõ cả họ tên và tiểu sử thì cái
"màn bí mật" mới vén lên, chúng tôi cùng nhìn nhau cười cười gật gật…
Từ Đình Bảng ra đi, chúng tôi không ai bảo ai, nhưng trên mỗi bước
đường, trong đầu ai cũng hiện ra câu hỏi: Đi đâu? Họp ở đâu? Kèm theo mỗi câu

hỏi như thế là lại có một số phỏng đoán. Mỗi khi con đường đổi hướng thì lời
phỏng đoán cũng lại đổi khác. Theo lệ thường, chúng tôi theo đường dây chuyển
đi từng trạm, ngày đi đêm nghỉ, nhưng cũng có khi thiếu người dẫn đường lại
phải chờ đợi. Người dẫn đường cũng chẳng biết chúng tôi đi đâu, chỉ biết dẫn

đến một trạm nào trực tiếp là hết trách nhiệm. Từ Từ Sơn chúng tôi được dẫn đi
qua chợ Chờ (Yên Phong), rồi qua bến Ngọt, sang sông vào địa phận Hiệp Hòa
tỉnh Bắc Giang. Vừa sang bên kia sông, cái đập vào mắt tôi đầu tiên là cái bảng
dựng tại bến sông báo cáo với nhân dân và một vài thể lệ sinh hoạt, dưới ký tên

"Ủy ban nhân dân cách mạng". Thì ra, miếng đất mà chúng tôi được giẫm lên
đây không phải dưới gót sắt của giặc Pháp hay Nhật nữa, mà là dưới quyền kiểm
soát của chính quyền nhân dân cách mạng rồi. Từ đó, tôi bước chân đi như thấy
mình đường hoàng hơn, cất cao đầu lên, chẳng sợ gì cả. Cũng cảnh thổ ấy, cũng

dân cư ấy, nhưng trước con mắt tôi, như có cái gì khác hẳn và trang nghiêm lắm,
cao quý lắm. Này đây là cái lán lợp lá sơ sài với những bàn ghế chắp bằng tre
nứa, trong đó học sinh trai gái đủ các thứ tuổi đến học i tờ. Này đây là nhà văn
hóa mà mới trước đây là cái điếm canh để khám bắt những người qua lại bị tình

nghi làm cách mạng, trong đó bày la liệt những báo Giải phóng, báo địa phương.
Thú vị nhất là em bé ngồi trên mình trâu hát bài Tiến quân ca, một bài hát mới
lọt vài tai tôi lần đầu. Ở đây, hai tiếng, "đồng chí" là danh từ xưng hô dùng với
tất cả mọi người, nghĩa là cả với những người không phải đồng chí. Nhưng khẩu

hiệu "ba không" đã trở nên một kỷ luật sinh hoạt tự giác từ em bé sáu, bảy tuổi
trở lên. Một hôm, tại trại nằm chờ, chúng tôi có dịp ra chơi chợ Hoàng Vân. Chợ
họp đông đúc không khác gì các phiên họp thường, nhưng khẩu hiệu chống Nhật
cứu nước thì la liệt ở khắp mọi chỗ. Từ mấy tháng nay, làm báo bí mật ở vùng

địch chiếm nên sinh hoạt cũng tối tăm, lần này được chạy nhảy tung tăng ở một
cái chợ vùng tự do tôi cảm thấy thích thú quá. Từ Hiệp Hòa, chúng tôi sang Phú
Bình, tiến vào địa hạt Thái Nguyên, qua những miền đồi núi để dần dần đi sâu
vào núi cao rừng rậm thì cái ấn tượng "chiến khu" cũng đậm đà. Tại trại nằm

chờ ở Phú Bình tôi được nghe chuyện có những tên gián điệp của Nhật tìm lên
chiến khu do thám rồi bị ta bắt được. Sự thực, lúc ấy ở Hà Nội và mấy tỉnh đồng
bằng, hai tiếng "Chiến khu" đã hấp dẫn mãnh liệt những thanh niên hăng hái

105