Page 108 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

đều thuộc vào vùng căn cứ. Sau khi bộ máy lãnh đạo của Trung ương rời từ Cao

Bằng về đây thì Tân Trào được coi như là "Thủ đô" của ngày tiền khởi nghĩa.
Cái cảm tưởng của tôi khi đến Tân Trào không có nghĩa như về Thủ đô, mà
là về với đại gia đình. Tôi đến đây thì Hội nghị cán bộ của Đảng cũng vừa họp
xong và đương sửa soạn gấp rút để họp Quốc dân Đại hội. Những anh em mà tôi

xa cách từ lâu, có người từ sau phong trào Mặt trận bình dân rút vào bí mật hay đi
ngoại quốc, có người tạm biệt từ nhà tù Sơn La làm một cuộc "lữ hành" lớn qua
Mađagátxca, Ấn Độ rồi lại nhảy dù xuống đất nước thân yêu; cũng có người chia
tay nhau từ đảo Côn Lôn không hẹn ngày gặp gỡ, đến bây giờ lại gặp nhau ở đây.

Chúng tôi ôm chầm lấy nhau, tíu tít kể chuyện cho nhau nghe từ ngày cách biệt,
nói rồi lại nói, lời chưa dứt lời, không có đầu đuôi gì cả. Thật không có sung
sướng nào hơn những người đồng chí sau một trận chiến đấu ác liệt lại trông thấy
mặt nhau. Chúng tôi ngay từ phút đầu gặp gỡ đã không quên nhắc đến những

đồng chí đã chết. Gặp anh nào đã ở nhà tù Sơn La từ 1940 đến 1943, tôi cũng bảo:
"Giá bây giờ Tô Hiệu còn sống thì thế nào cũng có mặt ở đây hôm nay!" Gặp anh
Võ Nguyên Giáp, câu đầu tiên tôi hỏi: "Có nhớ Thái không?".
Tuy vậy, một điều mong mỏi mà tôi ôm ấp ngay từ khi được tin cử đi dự

Đại hội là gặp đồng chí Nguyễn Ái Quốc, vì ở dưới này cũng đã phong phanh
rồi. Trong lúc gặp mấy anh thường xuyên tại đây, tôi chờ tin nhưng không thấy
ai nhắc đến. Tôi thấy thế cũng không tiện hỏi. Buổi tối họp trao đổi ý kiến giữa
một số đảng viên về việc tổ chức buổi khai mạc của Quốc dân Đại hội, khi bàn

đến bầu Chủ tịch đoàn tôi đề nghị nên bầu đồng chí Nguyễn Ái Quốc vào Chủ
tịch đoàn danh dự. Một vài đồng chí đưa mắt cho nhau mỉm cười. Tôi biết ý
cũng mỉm cười, càng tin chắc rằng đồng chí Nguyễn Ái Quốc hiện ở đây rồi, mà
đã ở đây thì vấn đề gặp đồng chí là lẽ tất nhiên.

Tân Trào trong những ngày họp Hội nghị cán bộ đảng và họp Đại hội Quốc
dân cũng có vẻ như một ngày hội. Từng đoàn đại biểu từ các nơi đến. Bộ đội Giải
phóng quân đi lại rộn rịp. Các đại biểu đến dự hội nghị đều được bố trí ăn ở tại
khu nhà xóm Gốc Đa. Đàn bò tịch thu được ở mấy đồn điền cũng đem đến đây

giết thịt làm thức ăn cho Đại hội. Bên gốc đa Tân Trào, một nhà văn hóa mới
được dựng lên. Có cả một cái dù trắng căng ra. Nhớ rằng: trước con mắt chúng tôi
hồi ấy, dù trắng hay dù xanh, dù đỏ là khác thường và quyến rũ lắm.
Trước ngày khai mạc Quốc dân Đại hội có cuộc họp các ủy viên của Tổng

Việt Minh. Thực ra, vì điều kiện tổ chức bí mật, cũng đến hôm ấy, tôi và một số
ủy viên mới biết mặt, biết tên nhau.
Tin Nhật đầu hàng thúc giục Ủy ban khởi nghĩa phải làm việc gấp rút.
Lệnh khởi nghĩa của Ủy ban lâm thời Khu Giải phóng đã được truyền đi, các

công văn chỉ thị đều được đóng hai dấu ở ngoài, nghĩa là phải truyền theo các
trạm đi luôn ngày đêm không nghỉ.

108