Page 106 - Tuyên Quang trong cách mạng tháng Tám

chưa bắt được manh mối cách mạng. Vì tính hiếu kỳ và mạo hiểm, một số đã tự

động tìm đến chiến khu của Việt Minh, trong đó có cả những người có anh em
thân thích hiện đương ở chiến khu hay gia nhập quân Giải phóng. Đối với đoàn
chúng tôi lúc ấy, những đồng chí dẫn đường cũng không biết là đoàn gì, đi đâu,
thường gọi là đoàn học sinh quân, mặc dầu thành phần và tuổi tác của chúng tôi

chẳng có gì là học sinh cả.
Từ trạm Bình Định ra đi, đoàn chúng tôi được nếm một phong vị mới là
sinh hoạt theo lối quân sự. Tại các trạm trước, chúng tôi chỉ cần một người dẫn
đường, vừa đi vừa nói chuyện thong thả. Nhưng từ đây, chúng tôi đi có một tiểu

đội du kích hộ tống. Chúng tôi rất phấn khởi thấy mình "oai" quá, đặc biệt là lần
đầu tiên được trông thấy quân trang của mình có súng liên thanh do đồng chí
tiểu đội trưởng khoác ngang mình và mỗi đội viên đều có ít nhất ba, bốn quả lựu
đạn đeo lặc lè quanh sườn. Nhưng cái hứng thú ấy bị hạn chế khi chúng tôi thấy

buộc phải quân sự hóa: trước khi lên dường phải hô số, phải đứng nối đuôi nhau
và lúc đi phải yên lặng không được nói chuyện, phải bước rảo để theo kịp anh
em hộ tống. Chẳng những thế đồng chí tiểu đội trưởng vừa đi vừa nghe ngóng
tình hình, ra lệnh mỗi khi qua đường cái phải chạy nhanh, mỗi khi thấy động

phải tản đi hay nằm xuống. Đối với những động tác quân sự này, đồng chí tiểu
đội trưởng làm rất đúng luật, nhưng không một chút "chiếu cố" gì cho chúng tôi
là những người từ thuở cha sinh mẹ đẻ đến giờ chưa hề tập quân sự lần nào. Thế
nhưng rồi một ngày, hai ngày cũng quen đi. Có lần đến gần Cát Nê, chúng tôi

đương đi trên đường cái thì có tin hoang báo là quân Nhật đến. Rồi, người nọ
truyền cho người kia, chỉ trong giây phút, dân làng xung quanh đã nổi hiệu lệnh,
phân tán ra đồng, ra rừng và du kích bố trí mai phục. Cuối cùng, câu chuyện té
ra là có người làng trông thấy chúng tôi với một tiểu đội vũ trang thì tưởng là

quân Nhật, hô lên. Đến lượt chúng tôi và tiểu đội nghe tiếng báo động cũng đã
tưởng quân Nhật đến thật. May mà không bắn lầm vào nhau. Do đó mỗi khi đến
trạm chờ là một dịp cho chúng tôi nằm nhoài ra và nói chuyện cho thích.
Chúng tôi đương loanh quanh trong địa hạt Thái Nguyên. Hôm nằm ở làng

Quán Chu, chân núi Tam Đảo, có người nhớ đến tháng này (tháng 8 là tháng mà
cách ba mươi tám năm trước, Đội Cấn và anh em binh lính khố xanh đã nổ ra
cuộc khởi nghĩa) đề nghị tôi nói chuyện. Tôi cũng chuẩn bị nói chuyện vào buổi
tối thì nhận được tin phải đi ngay. Đi đâu? Chúng tôi bàn mảnh với nhau. Ai

cũng có một cái bản đồ ở trong đầu, thấy rằng từ Thái Nguyên có thể lên Bắc
Kạn, và cũng có thể rẽ sang Tuyên Quang. Do đó, mỗi người lại phỏng đoán
một địa điểm của hội nghị…
Trong khi đoàn người chúng tôi còn đi loanh quanh trong mấy tỉnh Bắc

Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên như vậy thì trên thế giới đương có những chuyển
biến gấp rút. Liên Xô đã tham gia cuộc đánh Nhật ở châu Á, và Hồng quân
đương phá tan đạo quân Quan Đông. Tin phát xít Nhật đầu hàng Đồng Minh

106