Page 659 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 659
Phêìn thûá tû: KINH TÏË - XAÄ HÖÅI 659
- Ong: Từ lâu, nghề nuôi ong mật đã “Hoả ngư” là tên loài cá nhỏ, vẩy xanh
khá phát triển vì Tuyên Quang có nhiều mà da đỏ. Con lớn dài tới 6, 7 tấc. Hằng
rừng với các loài cây thích hợp cho việc năm, vào tháng 11, 12 chúng xuất hiện ở
nuôi ong. Những năm gần đây, phong trào thác nước. Các tháng khác thì không thấy;
trồng cây ăn quả phát triển mạnh, diện thổ dân bắt ăn, còn người chuyên đánh cá
tích trồng nhãn vải khá lớn nên khá thuận thì lại kiêng tránh. Loài cá này sinh ra ở xã
lợi cho việc phát triển đàn ong. Ong được Phúc Khánh huyện Lục Yên .
4
nuôi trong các thùng gỗ có kích thước cao Lớn như “con giao” con lươn. Loài
5
50-60 cm, rộng khoảng 50 cm. Mỗi thùng “giao” không có vẩy, da xanh, con lớn có
có 5-8 cầu ong được đóng bằng gỗ, thành thể dài 3, 4 thước. Còn loài lươn lại có hai
khuôn cỡ 25x40cm. Từ tháng 2 đến tháng 5 loại, loại có hoa, thịt màu vàng, và loại thịt
là mùa hoa nở nhiều là thời điểm chính để màu trắng. Loại màu vàng ăn ngon hơn.
thu mật. Sản lượng mật ong năm 2010 đạt Cá “anh vũ” mùa đông ra khỏi “huyệt”
60 nghìn lít. Mật ong Tuyên Quang thuộc (Cá anh vũ mình tròn, vảy đen, gần giống
loại tốt vì ong chủ yếu lấy mật tự nhiên, cá trắm đen, nhưng mõm cá cong, môi
mật hoa rừng. trên dài, có một cục thịt, môi dưới ngắn;
IV- THủY SẢN thịt ăn rất ngon. Giống cá này sản sinh ở
xã Thanh Tương, châu Chiêm Hóa, hay ở
Tuyên Quang có nguồn lợi thuỷ sản tự xã An Phú huyện Vĩnh Điện, trong hang
nhiên khá phong phú về chủng loại, trong dưới núi Xích Thạch. Hằng năm, đến
đó có những loài có giá trị cao như cá anh tháng 9 hết lụt thì nó ra sông; mùa xuân,
vũ, cá chiên, cá quả, cá chép, ba ba...; có nước lên, nó lại vào hang).
nhiều loài có khả năng sinh trưởng tốt như Giống tôm núi mùa xuân bơi ngoài
cá trắm, cá mè... suối (loại tôm này giống như tôm sông,
Trong bài phú về tỉnh Tuyên Quang , nhưng nhỏ con hơn và vị nhạt; sinh ở xã
1
Đặng Xuân Bảng đã viết về các loại côn An Phú, trong suối trên núi Xích Thạch; có
2
trùng và cá có ở Tuyên Quang như sau: rất nhiều, người ta gọi là “mỏ tôm”).
“Loại nhỏ như con “hưu”, con “hỏa”. Cá trê, cá chép vượt thác, rồi cả giống
Con hưu hình dạng giống con ếch, nhưng tê tê. Thuồng luồng quẫy đuôi ở vực sâu (tê
mình dài, da trơn. Giống này sinh ở trong tê còn có tên gọi là Xuyên Sơn giáp. Giao
núi; hằng năm cứ đến tháng 11, 12, thì long [thuồng luồng] hình giống con lươn
chúng bơi theo khe suối mà ra hàng nghìn mà thân dài 2, 3 mét, thân nhọn, ở đuôi có
hàng vạn con. Người ta bắt để ăn. Khi nào chiếc vẩy mọc ngược. Khi thấy người, nó
giống này hàng đàn kéo ra, thì hai ba ngày lấy thân quấn, rồi dùng đuôi chọc vào rốn
sau ắt trời trở rét . cho chảy máu đến chết)”.
3
1. Đặng Xuân Bảng: Tuyên Quang tỉnh phú, viết năm Tự Đức thứ 14 (1860). Bản chữ Hán lưu tại Viện
Nghiên cứu Hán Nôm, ký hiệu A 964. Bản dịch của Ngô Thế Long, lưu tại Trung tâm UNESCO Thông
tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam.
2. Tri phủ Yên Bình.
3. Theo mô tả có lẽ đây là loài “ếch giun” ở Việt Nam.
4. Có lẽ đây là loài “cá cóc Tam Đảo”.
5. Giao có thể là thuồng luồng (trăn nước).
