Page 378 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 378
378 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
nhau. Cuối cùng, quyền hành rơi vào tay Ly tiến sát kinh thành. Mạc Tuyên Tông
đại thần Mạc Đăng Dung. Tới năm 1527, bỏ chạy về Kim Thành, để Mạc Kính Điển
Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua nhà Hậu ở lại chống giữ. Quân Lê không đánh nổi
Lê. Vũ Văn Uyên giữ vững cả miền Tuyên phải rút về.
Quang, Hưng Hóa, cát cứ một phương, Năm 1557, Lê Anh Tông lên ngôi, Thái
không chịu theo nhà Mạc. sư Trịnh Kiểm cất quân đánh Mạc, theo
Năm 1533, nghe tin Nguyễn Kim lập đường Thiên Quan ra Hưng Hóa, tới Tuyên
Lê Trang Tông lên ngôi ở Sầm Châu mưu Quang. Vũ Văn Uyên ra đón. Trịnh Kiểm
việc trung hưng, Vũ Văn Uyên sai người rất mừng, cho ông trấn giữ Đại Đồng. Vì
dâng biểu xin theo. Khi Trang Tông sai Trịnh có nhiều công giúp vua Lê, ông được ban
Duy Liễn sang nhà Minh tố cáo việc họ Mạc quyền thế tập trấn giữ Tuyên Quang.
cướp ngôi, nhà Minh sai tuần phủ Vân Nam Vũ Văn Uyên chết không có con nối
điều tra vào năm 1533, Vũ Văn Uyên cũng nghiệp, em là Vũ Văn Mật nối quyền, xưng
viết thư tố cáo họ Mạc rồi cầm quân đi tiên là Gia quốc công. Vũ Văn Mật xây thành đắp
phong cùng quân Minh đánh Mạc. lũy trên gò Bầu. Từ đó nhân dân thường
Tuy nhiên, nhà Minh không thực sự gọi ông là “Chúa Bầu” hoặc “Vua Bầu”.
muốn giúp nhà Lê, chỉ muốn tranh thủ sự Các đời sau hùng cứ một vùng ở thành Bầu
chia rẽ của Lê và Mạc để có cơ hội đánh đều được gọi chung là chúa Bầu. Các thành
chiếm Đại Việt. Biết rõ điều này, Vũ Văn mà ông xây dựng như thành Nghị Lang ở
Uyên kịp thời rút lui bỏ mặc quân Minh. Lương Sơn - Lục Yên; thành Cát Tường ở
Khi quân Minh chuẩn bị kéo tới biên giới Khánh Vân - Lục Yên; thành Bắc Pha ở xã
thì Thái Thượng hoàng nhà Mạc là Mạc Đà Dương - Lục Yên; thành Bình Ca ở Hàm
Đăng Dung cũng tự trói mình lên biên Yên (nay thuộc xã An Khang, thành phố
giới xin hàng. Quân Minh không đánh Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang); thành
Đại Việt nữa. Việt Tĩnh ở Diên Gia - Châu Thu (Lục Yên,
Vũ Văn Uyên bèn phái người vào Sầm Yên Bình, Yên Bái) về sau đều được gọi
Châu làm hướng đạo dẫn quân nhà Lê chung là thành nhà Bầu.
theo đường thượng đạo hành quân đánh Sách Kiến văn tiểu lục của Lê Quý Đôn
Mạc. Đánh vài trận không được, ông rút ghi, quân của Vũ Văn Mật đóng làm 11
quân về Đại Đồng. Mạc Hiến Tông đem doanh: “Huyện Phù Yên có doanh Phù
đại quân ngược sông Hồng tiến đánh Đại Yên, châu Thu Vật có doanh Yên Thắng,
Đồng. Lần thứ nhất Vũ Văn Uyên tránh, châu Lục Yên có doanh An Bắc; châu Vị
lần sau, ông phục quân đánh tan quân Xuyên có các doanh Bình Di, Bình Man,
Mạc. Từ đó, triều Mạc phải chịu cho họ Vũ Trần Uy, Yên Biên, Nam Đương; châu
cát cứ. Đại Man có doanh Nghi, châu Bảo Lạc có
Năm 1551 thời Lê Trung Tông, Vũ doanh Bắc Kiệm và Trung Mang”.
Văn Uyên và em là Vũ Văn Mật theo lệnh Vũ Văn Mật lấy Đại Đồng (Tuyên
nhà Lê, mang quân phối hợp với tướng Quang) làm trung tâm xây thành đắp
nhà Mạc mới về hàng nhà Lê là Lê Bá Ly lũy, chiêu tập những người lưu vong trở
tiến đánh Thăng Long. Vũ Văn Uyên và về xây dựng Đại Đồng thành một nơi trù
Vũ Văn Mật đem quân xuống lấy các phủ mật, đông đúc. Lê Anh Tông sai ông cùng
Tam Đái, Bắc Hà rồi sai người đi phủ dụ các tướng trấn nơi khác sửa đường sá từ
dân Thái Nguyên, Lạng Sơn. Quân Lê Bá Thiên Quang tới Hưng Hóa, Tuyên Quang
