Page 337 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 337
337
Phêìn thûá ba: LÕCH SÛÃ
Phia Vài là di chỉ - xưởng - mộ táng, kỹ thuật với môi trường sống. Trong điều
vết tích cư trú thể hiện rất rõ qua tầng văn kiện hệ sinh thái đa dạng, nguồn thức ăn
hóa chứa công cụ lao động, than tro, bếp. phong phú cư dân cổ Phia Vài có nhiều
Bước đầu đã xác định đây là nơi cư trú thuận lợi trong hoạt động hái lượm, săn
khá liên tục của cư dân thời Tiền sử trải bắt, có nhiều hoạt động không cần đến
qua vài ngàn năm, nhưng số lượng dân cư công cụ. Nhu cầu cách tân kỹ thuật không
không lớn lắm. bức xúc nên những loại công cụ truyền
Vết tích chế tác công cụ lao động tại thống vẫn được duy trì khá lâu dài. Điều
nơi cư trú khá rõ, thể hiện qua số lượng đó có lẽ cũng phù hợp với việc rất hạn chế
khá lớn mảnh tước nhỏ tách ra từ việc đẽo sử dụng công cụ mài ở đây.
lại rìa lưỡi công cụ; một số hòn ghè đập, Về mặt niên đại, căn cứ vào trầm tích,
bàn mài... Song rõ ràng đây không phải cấu tạo, thành phần tích tụ và phân bố của
là công xưởng thật sự chuyên chế tác đá. các loại hình di vật, các nhà khảo cổ cho
Phia Vài cũng như nhiều di tích văn hóa rằng Phia Vài có hai giai đoạn tiến triển
hang động khác là nơi tái chế công cụ lao văn hóa.
động nên ý nghĩa xưởng là ở đó. Giai đoạn sớm tương ứng với lớp địa
Vết tích mộ táng thể hiện rõ ở sự hiện tầng mức dưới phân bố ở phía trong khu
diện của ngôi mộ chứa di cốt bán hóa Bắc. Lớp địa tầng này đất kết vón chứa
thạch người cổ Homosapiens. Người xưa di cốt động vật bán hóa thạch trong đó
đã đặt mộ ngay nơi cư trú với nghi thức có Pongo. Công cụ đá khá hiếm, chỉ gồm
mai táng rất độc đáo và cổ sơ. những loại hình ghè đẽo thô sơ. Niên đại
Cư dân cổ Phia Vài sống trong hang tương đối cho giai đoạn này vào khoảng
động và khai thác nguồn thức ăn từ động
thực vật; chế tác công cụ lao động và tín trên 10.000 năm đến 13.000 năm cách
ngày nay.
ngưỡng về cơ bản giống với cư dân hệ
thống văn hóa Hoà Bình. Những công cụ Giai đoạn muộn tương ứng với phân
hình bầu dục, hình đĩa, oval, hình chữ U vị địa tầng mức trên phân bố chủ yếu ở
dạng rìu ngắn mặc dù không đậm đặc phía tây - nam khu Bắc, khu Nam và khu
nhưng hoàn toàn mang dáng dấp truyền Trong mức trên của Phia Vài. Trầm tích
thống của loại hình và kỹ thuật Hoà địa tầng lớp này khá bở rời, khu trong
Bình. Hơn nữa, những di vật như chày mức trên có một số công cụ nằm trong
nghiền, đá có lỗ vũm, thổ hoàng ở Phia trầm tích nhũ vôi nhưng trầm tích này
Vài cũng luôn hiện diện trong các di tích chỉ có tuổi sơ kỳ Cánh Tân, di cốt động
Hoà Bình. Do đó, có thể kết luận: Phia vật chưa hóa thạch, công cụ đá xuất hiện
Vài là một di chỉ thuộc hệ thống văn hóa nhiều với một số loại hình cánh tân và
Hoà Bình. chuẩn xác hơn. Về cơ bản, loại trầm tích
Tuy vậy, Phia Vài cũng có những điểm và đặc trưng công cụ đá của giai đoạn
đặc thù. Ở đây, phần lớn là công cụ ghè này tương đương với giai đoạn Hoà Bình
đẽo thô sơ dạng chopper khá giống với đồ muộn thường thấy ở nhiều di tích thuộc
đá của giai đoạn hậu kỳ Đá cũ - loại hình hệ thống văn hóa Hoà Bình. Khung niên
và kỹ thuật Sơn Vi. Sự tương đồng trên có đại tương đối của giai đoạn này xác định
lẽ mang tính chất truyền thống. Vấn đề vào khoảng sau 10.000 năm đến khoảng
được lý giải ở đây chính là sự thích ứng 6.000 năm cách ngày nay.
