Page 301 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 301
301
Phêìn thûá hai: DÊN CÛ - DÊN TÖÅC
va quệt vào cửa vì như vậy, gia chủ sẽ gặp 3. Các lễ, tết trong năm
điều không lành. Con cháu phải lăn đường, - Tết Nguyên đán: Trước tết khoảng
trên đường đi ra huyệt, người chết có bao một tuần, mọi nhà chuẩn bị lá dong để
nhiêu con trai thì phải nghỉ chừng ấy lần. gói bánh chưng, lá chít gói bánh nẳng, lá
Khi hạ quan tài xuống huyệt, các con của chuối gói bánh dày. Mua sắm, sửa sang
người chết phải bò một vòng xung quanh các vật dụng cần thiết và chuẩn bị đầy đủ
huyệt, bắt đầu từ chân áo quan; con trai lương thực, thực phẩm cho dịp tết tương
bên trái, con gái bên phải, vừa bò vừa xô tự như các dân tộc khác.
đất xuống huyệt. Đến khi gặp nhau ở đầu Dán giấy đỏ cho những đồ vật trong
áo quan, hai bên đứng dậy mỗi người cầm
một nắm đất thi nhau chạy thật nhanh về nhà như: cột nhà, cửa nhà, chuồng lợn,
chuồng trâu, cối giã gạo, chạn bát, cày,
nhà, tuyệt đối không được ngoái cổ nhìn
lại. Về đến nhà, mỗi người bỏ nắm đất vào bừa... với ý mọi vật đều cùng nghỉ ngơi ăn
một nơi: chuồng trâu, chuồng lợn, gà... để tết. Nếu gia đình năm đó có người mất thì
lấy khước. Có nơi, sau đó con cái lại chạy phải thay giấy đỏ bằng giấy xanh.
vào nhà, ngồi thụp xuống thúng thóc, Chiều 30 tết, trong khi dọn dẹp nhà
đứng lên ai có nhiều thóc dính trên người lần cuối, gia chủ phải vác một khúc củi
thì sẽ may mắn. Chỗ lúc trước đặt áo quan to vào bếp để cả năm luôn đỏ lửa phục
đã để sẵn một con gà luộc, họ phải cùng vụ chăn nuôi. Đúng 12 giờ đêm, khi bắt
nhau ăn, hết con gà thì cởi bỏ áo tang. đầu cúng sang năm mới thì bà chủ nhà ra
Khi con cái chạy về nhà thì những chuồng lợn, gọi hồn lợn để cầu mong lợn
người hộ tang đắp mộ và làm nhà mồ, luôn khỏe mạnh, mau lớn và sinh sôi, phát
nhà táng được úp lên mộ. Trong nhà táng triển trong năm mới.
để một số vật dụng của người chết. Sáng Đúng 12 giờ đêm 30 tết, mọi người
hôm sau, thầy cúng và con cháu ra mộ làm trong nhà thức dậy, người phụ nữ ra chỗ
lễ mở cửa mồ. 100 ngày sau làm lễ chuộc đặt cối giã gạo, nếu cối đang được chống
hồn, đoạn tang cho các cháu; sau 3 năm lên thì hạ cối xuống. Từ giờ phút đó, cả
chuộc hồn lần cuối, cũng là đoạn tang cho thôn, bản kiêng không xay lúa, giã gạo
con. Con cái kiêng không dự các cuộc vui, trong ba ngày tết để khỏi ảnh hưởng đến
không đi đám cưới trong vòng ba năm, giấc ngủ của thần linh và cũng để cho cối
không hát soọng cô trong hai năm. nghỉ ngơi, như con người sau một năm
Nếu gia đình chưa chuẩn bị kịp, có thể làm việc vất vả.
cứ chôn cất người chết rồi làm ma sau, gọi Sớm tinh mơ ngày mùng 1 tết, người
là làm chay, họ cho rằng nếu không làm phụ nữ gánh nước về để đun nước pha chè
chay thì người chết vẫn ở địa ngục, chịu mới, thắp hương cúng các cụ và thần linh.
cảnh khổ cực. Chỉ khi nào làm chay xong Chủ nhà gõ cửa chuồng trâu, vừa gõ vừa
thì linh hồn người chết mới được siêu khấn cầu mong cho trâu luôn khỏe mạnh,
thoát để lên thiên đàng. mắn đẻ, không bị dịch bệnh.
Người Sán Dìu có tục cải táng, sau ba Từ 12 giờ đêm ngày mùng 3 tết, sau ba
năm có thể làm vào lúc nào cũng được. tiếng trống của già làng, mọi nhà thức dậy,
Xương cốt có thể đặt vào tiểu theo tư thế ra chỗ đặt cối để giã cối không có lúa vài
năm hoặc xếp vào chum, chĩnh theo tư thế lần, kết thúc nghi thức cấm giã gạo. Đồng
ngồi rồi đem chôn. thời, chủ nhà cũng sờ tay vào các đồ vật có
