Page 300 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 300
300 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
Sau khi sinh, phụ nữ được ăn ngay ăn thịt trong suốt quá trình làm ma. Thầy
một bát canh thịt gà giò nấu gừng và rượu. cúng làm lễ thụ tang cho con cháu xong thì
Trong thời gian ở cữ ăn cháo, cơm nếp mổ lợn làm lễ mở đường, dâng rượu, đến
nghệ, thịt gà, chân giò hầm đu đủ, củ mỡ... bữa, làm lễ dâng cơm cho người chết. Lễ
kiêng không ăn rau khoảng 10 ngày, kiêng vật cho đám ma bao gồm hiến tam sinh,
thịt mỡ, thịt trâu, bò, chó... Sau khi hết cữ tức là sẽ có ba con lợn do con trai đóng
(45 ngày), sản phụ mới được ra khỏi nhà, góp dùng trong các nghi lễ chính. Con thứ
thường là về thăm bên ngoại. nhất dùng trong lễ rước hồn về làm chay,
Khi đứa trẻ được ba ngày thì cúng thầy cúng sẽ chọn con lợn nào to nhất để
báo tổ tiên việc dòng họ vừa có thêm một làm; con thứ hai dùng trong nghi lễ đốt
thành viên mới; đồng thời cúng mụ tại cửa tiền cho người mất; con thứ ba dùng trong
buồng của sản phụ. Khi trẻ đầy tháng thì nghi lễ kết thúc.
làm lễ ăn mừng, cảm ơn bà mụ; tùy theo Trong lễ làm ma, làm chay có tất cả
điều kiện gia đình mà làm to hay nhỏ. Hết 15 quyển sách, thầy cúng phải hoàn thiện
cữ, đứa trẻ sẽ được đặt tên tục, thường là tất cả các nghi lễ theo sách dạy.
số đếm hoặc tên xấu cho dễ nuôi, đến khi Lễ giải oan, phá ngục: Người Sán Dìu
trưởng thành mới đặt tên chữ. cho rằng khi sống ai cũng có tội nên phải
Tất cả con trai Sán Dìu, khi lên 13 hoặc làm lễ này để linh hồn khỏi bị bỏ vào ngục.
15 tuổi thì gia đình phải làm lễ “hao méng”, Người chết oan, chết trẻ thì phải làm hình
có nghĩa là đặt tên người lớn (đặt tên âm). nhân thế mạng, bước qua mười một vạc
Cũng giống như nghi lễ thành đinh, để dầu thì mới được thoát tội và được lên
đánh dấu sự trưởng thành của người con thiên đàng. Làm ma cho thầy cúng thì
trai, gia đình phải nhờ thầy cúng hoặc ông phải bắc cầu mười hai nhịp, để dẫn thầy
trưởng họ, làm lễ đặt tên cho đứa trẻ. Tên lên thiên đình. Còn làm ma cho người mẹ
này, dùng để ghi chép vào gia phả nên thì con cái phải liếm máu tượng trưng,
không được trùng với họ hàng nội tộc; người ta cho rằng người mẹ khi sinh nở
ngày thường, người ta không gọi tên này, giặt giũ xuống sông, suối, máu đã làm ô
nhưng khi chết phải gọi bằng tên này thì tổ uế thủy cung nên khi chết phải rửa sạch.
tiên mới nhận ra và phù hộ. Thầy cúng sẽ cho nước gỗ vang hoặc mực
c) Phong tục tang ma son vào bát để tượng trưng cho máu, con
Sau khi tắt thở, người chết được đưa cháu lần lượt nằm bò xuống liếm sạch bát
ra khỏi giường, đặt lên một tấm phản trên để chuộc lỗi cho mẹ mình.
mặt đất. Nam giới đặt ở gian bên trái, nữ Ngoài nhà táng như một số dân tộc
đặt ở gian bên phải. Con trưởng lau rửa, khác, người Sán Dìu còn có nhà hồn, một
thay quần áo mới và bỏ một hào bạc vào kiểu nhà táng nhỏ, có tính tượng trưng.
miệng người mất. Đại diện gia đình mang Sau khi xong lễ phá ngục, bài vị người
một con gà, một chiếc khăn bên trong có chết được đặt trong nhà hồn, đưa lên bàn
gói gạo, đi đón thầy cúng về làm ma; đồng thờ, con cháu cúng cơm ba năm liền. Nhà
thời báo cho làng xóm. táng được thầy cúng làm lễ cấp cho người
Người chết được khâm liệm, đặt vào chết trước ngày đưa ma.
áo quan tương tự như người Kinh. Con cái Trước khi đưa ma, thầy cúng làm
trong nhà mặc áo xô trắng, buộc dây đay phép thu hồn người chết, khi đưa áo quan
vào thắt lưng, đi chân đất, kiêng không ra khỏi cửa phải tránh không để áo quan
