Page 296 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 296
296 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
cửa được bố trí theo kiểu mật tập; mỗi Khi người chết, hồn lìa khỏi xác, đi lang
gia đình trong thôn, đều có sự phân chia thang vô định, chỉ khi làm chay thì hồn
đất đai riêng biệt, thường có nhà ở, bếp, mới được siêu thoát và đi về Tây Thiên
chuồng gà, chuồng lợn; còn có thêm sân Phật Quốc kiếm sống. Còn hồn thầy cúng
vườn, ao cá. thì lên thiên đình ở với Ngọc Hoàng.
Trong thôn, có dành riêng đất cho Tất cả các siêu linh đều được gọi là ma.
những người có công lập làng mới, cho Ma với nghĩa rộng là tất cả các thần thánh,
người trông coi các công trình chung như tổ tiên, ma quỷ; ma cây cối, ma súc vật,
đền, miếu, nghĩa địa. Số ruộng này chỉ ma rừng, ma suối, ma bà cô, ma đói,... lại
được quyền sử dụng khi còn đảm nhận phân chia thành ma tốt và ma xấu. Ma tốt
công việc, khi không làm nữa phải trả lại thường có ma nhà, ma tổ tiên, thần thánh;
cho thôn trại. ma xấu thường là ma ngoài như ma rừng,
ma suối, ma đói khát vì không có ai thờ
IV- VĂN HÓA TINH THẦN phụng... Ma tốt thường phù hộ, bảo vệ con
1.Tín ngưỡng, tôn giáo người, gia súc, gia cầm và mùa màng, giúp
đỡ con người chống lại các loại ma quỷ
Người Sán Dìu ở Tuyên Quang cho làm hại khác. Ma tốt đôi khi cũng trừng
rằng thế giới có ba tầng: tầng trên trời, phạt con người nếu họ làm điều phật ý.
tầng giữa và tầng trong lòng đất: Trong quan niệm về cõi âm, cõi dương,
- Tầng trên trời có các vị thần thánh và theo người Sán Dìu, số mệnh của con người
tổ tiên. đang sống ở trần gian phụ thuộc vào kiếp
- Tầng giữa là trần gian, nơi con người trước; vì vậy, con người sống phải có đạo
đang sống. đức, ăn ở hiền lành, tránh làm điều thất
- Tầng sâu dưới lòng đất là âm ti, địa nhân, thất đức, khi về thế giới bên kia sẽ
ngục, nơi người chết cư trú. không phải chịu nhục hình và được sum
Xét về âm dương có hai cõi: Người đang họp cùng tổ tiên.
sinh sống trên trần gian là ở cõi dương, còn Những người khi sống đã được cấp sắc
người đã chết về cõi âm. Cũng có thuyết thì khi chết, tùy theo chức vị mà được làm
nhân quả: Ai ở hiền thì sẽ gặp lành. quan tương ứng trên thiên đình. Vì vậy,
Người Sán Dìu cho là mọi vật đều có nam giới Sán Dìu đều trải qua nghi thức
linh hồn, từ người đến cỏ cây... Đàn ông có cấp sắc và học làm thầy cúng. Tuy nhiên,
ba hồn, bảy vía; đàn bà có ba hồn, chín vía. số người làm thầy cúng thực thụ không
Hồn nằm ở đầu, mình, tứ chi. Khi người nhiều, cả thôn trại cũng chỉ có một vài thầy,
ngủ, hồn lìa khỏi xác, đi lang thang, chẳng thậm chí có thôn không có, khi có việc đi
may gặp điều gì chẳng lành như ngã xuống nơi khác mời thầy. Điều khác biệt là tất cả
nước hay bị một loài gì làm hại vì sợ quá, các vợ thầy cúng người Sán Dìu, đều được
hồn vía sẽ bay mất không về nhập vào thể coi là thầy cúng. Khi sống, họ phải kiêng
xác, lúc đó con người sẽ bị ốm. Người nhà kị như thầy cúng: không được ăn thịt chó,
phải mời thầy cúng về trị ma làm hại và không được giặt giũ tã lót và quần áo trẻ
gọi hồn về thì mới khỏi ốm. Nếu thầy cúng sơ sinh. Khi họ chết, thì nghi thức làm ma
gọi hồn rồi mà người ốm vẫn không khỏi, tương tự như thầy cúng, không phải trải
thì phải nhờ thầy cúng cao tay hơn, triệu qua giai đoạn phá ngục, con cháu không
thiên lôi tìm hỏi xem hồn ở đâu để tìm về. phải thực hiện nghi thức ăn máu giúp cho
