Page 294 - DIA CHI TUYEN QUANG_PHAN DAU
P. 294
294 ĐỊA CHÍ TUYÊN QUANG
Cách làm bánh nẳng: Lá sim, lá mua, đốt Từ đó, thầy cúng mang ơn nên không bao
lấy tro rồi lọc sạch, đun nước ấm rồi ngâm giờ ăn thịt chó, nếu vi phạm thì sẽ bị phạt
gạo cùng với măng thui qua lửa, để gạo treo lên xà nhà. Ngoài ra, còn phải kiêng
ngâm qua một đêm sẽ có màu nâu đỏ, gói ăn thịt rùa và thịt cò, vì đó là những con
bánh, luộc kỹ như luộc bánh chưng, khi ăn vật làm giao liên, vừa đưa thư cho các thầy
chấm với mật. cúng vừa là các con vật đưa thầy qua sông
Bánh dày rắc đỗ xanh: đồ xôi lên rồi khi đi Tây Trúc lấy kinh...
giã nhuyễn, nặn thành chiếc bánh, sau đó
rắc đỗ xanh lên trên mặt bánh rồi gói vào III- TỔ CHỨC XÃ HỘI
lá chuối. Bánh này thường làm vào dịp tết 1. Gia đình
Nguyên đán và rằm tháng 7, khi có lễ hội,
dùng cho nam, nữ thanh niên ăn khi hát Gia đình người Sán Dìu là gia đình
soọng cô qua đêm. phụ quyền, trước đây có nhiều thế hệ
Các dịp lễ, tết còn làm bánh trôi, bánh chung sống, hiện nay thường có ba thế hệ.
chay, bánh rồng, bánh trẹo,... Cách làm Nam giới giữ vai trò chính, có quyền quyết
bánh trôi tương tự như của người Kinh định mọi công việc lớn nhỏ trong gia đình
nhưng nhân có thêm lá gừng trộn với đỗ còn phụ nữ thì giữ tiền và chi tiêu trong
xanh, nặn bánh sao cho có những đường gia đình, khi đã có sự bàn bạc, thống nhất
diềm chứ không tròn như bánh trôi. và quyết định của người đàn ông. Theo
Ngoài ra, còn làm bánh chè lam và bánh truyền thống, chỉ có con trai mới được
hình các con giáp, giống như hình con vịt, kế thừa tài sản, phân chia ruộng đất và
con gà... Nguyên liệu chủ yếu là gạo nếp có tên trong gia phả nội tộc. Con gái đã
cái hoa vàng. xuất giá không có quyền thừa kế đất đai
Đồ uống: Ngày thường thì uống nước và tài sản của cha mẹ. Ngay cả khi bố mẹ
cháo, nước đun sôi để nguội, nước chè; chết, có mang lợn đến phúng thì cũng chỉ
người đẻ thì uống nước rễ cây. được đọc tên và mổ lợn phục vụ nhu cầu
Rượu: Rượu là thức uống không thể ăn uống chứ không được phục vụ cho các
thiếu trong các bữa ăn. Ngày thường, nghi lễ cúng trong tang ma.
trong bữa cơm, ít khi uống rượu, nhưng Trong gia đình, con dâu không được
khi có khách hay trong đám cưới, lễ, tết thì ngồi ăn cùng mâm, không được dùng
không thể thiếu rượu. Rượu được nấu từ chung chậu rửa mặt với bố chồng và anh
sắn, gạo tẻ, và rượu làm từ gạo nếp, chỉ ủ trai chồng. Nếu muốn đưa một vật gì đó
men chứ không cất. cho bố chồng và các anh của chồng thì
Hút thuốc, ăn trầu là phong tục có từ chỉ được đưa gián tiếp, không đưa trực
xưa đến nay. Nam giới thường hút thuốc tiếp. Trên đường đi, nếu gặp bố chồng và
lào, ngày nay có hút thuốc lá. Nữ giới ăn anh trai chồng thì phải dừng lại cho họ
trầu nhiều hơn nam giới, thỉnh thoảng đi qua mới được đi tiếp. Bố chồng và anh
mới có đàn ông ăn trầu. Ngày nay, chỉ có trai chồng không được vào buồng con
các bà trung tuổi mới biết ăn trầu, lớp trẻ dâu. Không được đánh đập, chửi mắng
hầu như đã bỏ tục này. con dâu mà chỉ được khuyên răn, dạy
Thầy cúng người Sán Dìu kiêng ăn thịt bảo. Ngày nay, mọi người trong gia đình
chó. Tương truyền trước đây, chó đã cứu đều bình đẳng, tôn trọng nhau. Phụ nữ
thầy cúng và tất cả sổ sách đang bị cháy. và con cái được tham gia bàn bạc công
